Percorso : HOME > Cassago > Archivio Storico > XII secolo > 1162 Diploma di Civate

1162: Diploma di Federico Barbarossa a favore del monastero di Civate

Copia del Diploma di Federico Barbarossa per il monastero di Civate conservata nell'Archivio Capitolare di Pisa

Copia del Diploma di Federico Barbarossa a favore del monastero di Civate

 

27 aprile 1162

Diploma di Federico Barbarossa a favore del monastero di Civate, dove compare la località di Zizzanorre

 

Copia dell'originale conservata all'Archivio Capitolare di Pisa 

Fonti bibliografiche: G. BOGNETTI- C. MARCORA, l'Abbazia Benedettina di Civate, Lecco 1957, 144-145. 

MURATORI, Antiquitates Italicae Medii Aevi, Milano 1741, tomo V, col. 259-260

 

 

 

 

In Nomine sanctae et individuae Trinitatis. Fridericus divina favente clementia Romanorum imperator augustus. Cum ad promovendum Imperii honorem et ad debelandos hostes Imperii, precipue Mediolanenses, Italiam cum exercitus intravimus, multos quidem fideles qui nobis in laboribus nostris fideliter astiterunt invenimus, venerandum Algisum Clavatensis ecclesie Abbatem, que nostra regalis est, devotissimum nobis ac fidelissimum certis argumentis experti sumus.

Multis enim retrosum abeuntibus predictus Abbas fuit vir fidelis et costans nobis firmiter adhesit, et immobilis nobiscum perseveravit, nobisque et Imperio tam magna tamque preclara servicia exhibuit, quod illa pre occulis sempre volumus habere et a corde nostro numquam delebuntur.

Ea propter cognoscant universi fideles Imperii per Italiam constituti presentes et futuri, quod Nos pro fidelitate et costantia ipsius Abbatis et pro digna memoria serviciorum eius Monasterium Clavatense ipsumque Abbatem Algisum et fratres Monasterii et res eorum universas sub nostra imperialem tutionem suscipimus et bona eiusdem Monasterii et possessiones universas, castella videlicet villas et loca, scilicet Clavadem, Barnium, Suellum, Sezanam, Canzum, Madaxanum, Belaxium, Salam, Galbiatem, Mezanam, et Bartexagum, Verganum, Consonnum, Tozi, Ellum, Imbadum, Navam, Brianzam, Callam, Beveratem, Polianum, Annonem, Uglonum, Pescelagum, Montexellum, Trescanum, Cadonum .... Viganorem, Suzanorem, Retenadem, Tremoladem, Menzonigum, Marexum, Cusanum, Belluscum, Albinganum, et omnes terras eiusdem Monasteri et quecumque in presenti possidet et tenet, vel per ipsum tenentur et quecumque Deo annuente in posterum poterit adhipisci, auctoritate nostra eidem monasterio confirmamus, et imperiali communimus privilegio Preterea ex nostra benignitate decernimus et roborantes confirmamus quicquid predictum Monasterium per libellum (beneficii) seu feudi contraxit et acquisivit Statuentes quoque nostro imperiali edicto iubemus ut super predicta bona et universas possessiones et terras ipsius Monasterii, nulla civitas, nullus Mediolanensis nulla persona publica vel privata parva vel magna aliquod districtum vel condiciones aliquas seu fodulum habeat vel exerceat, nisi Nos et nostri successores, Reges et Imperatores Romanorum et Abbas predicti Monasterii. Ceterum ad manus Monasterii munimen adicientes precipimus ut nullus Archiepiscopus, Episcopus, dux, marchio, nullus comes vel vicecomes, nulla omnino persona predictum Monasterium vel Abbatem in suius bonis et universis possessionibus infestare, molestare vel aliquo modo inquietare presumat. Si quis vero contra hoc nostrum preceptum ausu temerario agere presuperit, L. libras auri pro pena componat, dimidium fisco nostro et dimidium Abbati et predicto Monasterio.

Et ut hec omnia rata semper et inconvulsa permaneant, presentem inde paginam conscribi et sigilli nostri impressione iussimus insigniri, adhibitis idoneis testibus, quorum nomina hec sunt:

Rainaldus Coloniensis Archiepiscopus, Emilius Lugdunensis Archiepiscopus,

Henricus Lodiensis Episcopus, Ortlibus Basiliensis Episcopus, Hermannus Costantiensis Episcopus, Fridericus dux Sueviorum, Conradus Palatinus Comes Rheni, Marchio Otto, Marchio Theodoricus, Marchio Albertus, Comes Teto Rudulfus de Phullendorf, Comes Uldaricus de Lenheburc, Willielmus Marchio Montisferrati, Wido Comes Bladratensis, Dux Udaricus, Marquardus Comes de Rumbach, Bebehardus Comes de Luggenburg et frater eius Marquardus, Ulricus de Humingen et alii quam plures. Signum Domini Friderici Romanorum imperatoris invictissimi.

Ego Uldaricus cancellarius vice Reinaldi Coloniensis Archiepiscopi et Archicancellarii recognovi.

Acta sunt hec anno Domine Incarnationis MCLXII Indictione X. Regnante Domino Friderico Romanorum Imperatore victoriosissimo, anno regni eius X imperii vero VII.

Datum Papie post destructionem Mediolani V Kalendas Madii feliciter Amen.

 

Il toponimo di Suzanorem, l'attuale Zizzanorre

Particolare del Diploma con il toponimo Suzanorem, seguito da Rotenatem

Il toponimo di Cusano ovvero Cassago, Cusanum o Casagum

Particolare del Diploma con il toponimo Cusanum o forse Casagum

Il Diploma elenca una serie di località che esistono ancora oggi e sono riconoscibili in vari paesi della Brianza: fra le "possessiones universas, castella videlicet, villas et loca," del monastero alleato del Barbarossa nella lotta contro Milano si trova "scilicet Clavadem (Civate), Barnium (Barni), Suellum (Suello), Sezanam (Sesana), Canzum (Canzo), Madaxanum (Maisano frazione di Valbrona), Belaxium (Bellagio), Sala (Sala al Barro), Galbiatem (Galbiate), Mezanam (Mozzana), Bartexagum (Bartesate), Verganum (Vergano), Consonnum (Consonno), Tozi (probabilmente Toscio di Villa Vergano piuttosto che Dozio di Valgreghentino), Ellum (Ello), Imbadum (Imberido frazione di Oggiono), Navam (Nava), Brianzam (Brianza), Callam (Cella), Beveratem (Beverate frazione di Brivio), Polianum (non risulta nella Martesana una località antica con questo nome: che si tratti forse di Polgina vicino a Villa Vergano? E' comunque da escludere Pogliano in pieve di Nerviano, poiché dal contesto si stanno elencando terre martesane), Annonem (Annone), Uglonum (Oggiono), Pescelagum ( Peslago in comune di Oggiono), Montexellum (Monticello presso Casatenovo o Monticello in parrocchia di S. Zeno pieve di Brivio?), Trescanum (Trescano frazione di Oggiono), Cadonum (Cavonio in territorio di Dolzago), Viganorem (Viganò presso Missaglia o Vianò (Viganore) di Renate Brianza), Suzanorem (Sizanò di Oriano Brianza), Retenadem (Renate Brianza, detto in carte dei secoli XII-XIII Retenate, oppure Retenate in comune di Vignate. Benché sul finire del secolo IX o nei primi anni del X il monastero di Civate possedesse beni in Vignate, tuttavia, dall'insieme abbastanza omogeneo delle terre citate nel documento, non si può escludere che possa essere Renate Brianza), Tremoladem (Tremolada frazione di Veduggio), Menzonigum (Menzonico frazione di Villa Raverio di Besana), Marexum (Maresso), Cusanum (Cusano in pieve di Desio), Belluscum (Bellusco in pieve di Vimercate), Albinganum (Albingano, vicino a Cassano d'Adda, in pieve di Corneliano estremo limite a sud-est della bassa martesana).