1748

Controversia fra Giovanni Battista ora Alessandro Pirovano primogenito e Carlo Visconti suo fratello secondogenito

 

Archivio Visconti di Modrone, fald. I-143, Eredità di Maria Teresa Visconti Modrone Pirovana, 1748-1750

 

 

 

In Causa

domini Comitis alias Joannis Baptae nunc Alexandri

Pirouani Vicecomitis Promogenitus

cum

domino Comite Carolo Vicecomites eius Fratre secundogenito

 

Addita usque de anno 1687 per nunc quondam d. Comitem Nicolaum Vicecomitem uti Patrem et legitimum Administratorem domini Comitis Joannis Baptae tunc unici eius Filij Infantis Primogeniali haereditate ob expiratos praecedentes substitutiones ad ipsum Infantem devoluta ex Testamento spectabilis olim domini comitis Quaestoris Jo:Baptae Pirouani cuius cognomentum et Alexandri nomen assumpsit.

Primogenialia Bona sub Patris administratione remanserunt: Post cuius mortem inter Filios per eum relictos, et ab additione dictae Primogenialis haereditatis exinde susceptos nulla divisio inter eos sequta est: Nunc verro intendentibus dictis D. D. Fratribus inter sese ad divisiones devenire cum post exactos circiter annos 29: in statu Laicali praefatus Primogenitus clericalem habitum induerit, suscepto etiam altero ex sacris ordinibus, orta est praetensio eius Fratris secundigeniti vendicandi ab eo dicta Primogenialia Bona, quia ut per ipsas d. actorem pro fundamento suae intentionis proponitur à dicta Primogenitura voluerit Testator Religiosos, tam seculares, quam Regulares fore exclusos.

Quaeritur itaque à me quid sentiam in ordine ad huiusmodi praetensionem: Resposum pro veritate.

Cum aeque certum sit Clericos, et Sacerdotes praesertim viventes in saeculo more aliorum Civium succedere in quibuscumque fideicomissis, etiam agnatitijs, sive Promogenialibus, sive aliter ordinatis, ubi non obstet contraria expressa voluntas Testatoris, vel aequivalenter ressultans ex urgentibus coniecturis, et circumstantijs, ut pro regula receptum constat ex cumulatis per Torre de Maiorat: Ital. Cap: 30 SS I. N. 21 Peregrin. dè Fideicomisso artic. 28 N. 82: Fusar dé substit. quaestio 430: n. 3 Card. dé Luca dé fideico.: disc: 67 signant. N. 7 Capijc Galleot controvers 59: n.° 6 et seq: lib:2: Molina dé Primogen. Hispan. lib. p° Cap:13 N. 97.

Et aeque hodie recpta sit sententia admittens potestem testamentorum excludendi ab ingressu ad Fideicomissa, et Primogenia nedum Religiosos Regulares, sed etiamnulli regulari Ordini ad dictos, ubiexclusio facta appareat ex aliqua iusta, et rationabili causa conservandi agnationem per laicos, et speratae per eos legitimae Propagationis, cuiusmodi rationabilis causa regulariter praesumitur etiam snon fuerit, sin minus exclusio foret illicita, et reprobata à jure ut pote quae redoleret merum, et irrationabile odium sacerdotis Rota recent: decis: 245 n.° 11 part:13. Hieronim. Palma allegat: 144. Signat. N.° 18 et 19 tom. 2 Mans. Consult: 80: seu Rota penes eum n.° 17 tom. primo.

Cum, inquam, praemissae binae conclusiones aeque in jure receptae sint videndum unde, et ex qua parte Testamenti eam voluntantem Testatoris desumat D. Comes - don Carolus - secundogenitus Actor per quam valeat Primogenialis Bona per d. eius Fratrem Primogenitum acquisita ab vendicare et sibi arrogare.

Plures substitutionem gradus ordinavit Testator, et plures diversi generis Personas in respectivis substitutionibus vocavit. Quarum alias vocavit per fideicomissum dividuum successivum in infinitum in ipso genere Personarum et subinde reciprocum dé linea ad lineam donec ipsum genus duraret: Alias vero per fideicomissum Primogeniale, et sic per fideicomissum diversae speciaej, et qualitatis quod extincto uno Personarum genere effectum, et durationem sortiri voluit, in alio genere Personarum quas subordinate substituit cum eodem ordine Primogeniali.

Post binos filios sibi haeredes in legitima institutos, et ubi super ipsa legitima et ipsorum creditis, vel ratione dotis maternae vel aliter adversus ipsius haereditatem spectantibus vinculum fideicomissi universalis aceptare voluissent, eos in universa sua haereditate aequaliter instituit sin minus alterum dictum vinculum acceptantem substituto in portione non acceptantis dictum vinculum d. Carolum Pirouanum ipsius Testatoris Nepotem, et sub legibus, et conditionibus de quibus in dicto testamento.

Ad ipsorum filiorum filijs, eorumque descendentibus masculis de legitimo matrimonio exorsus est Testator, fideicommissariam substitutionem bipartite progressum habituram in infinitum in hoc genere Personarum cum reciproca de linea ad lineam ubi alter utrius linea deficeret, sive etiam alter ex ipsius haeredibus defecisset absque Filijs masculis - ibi - ho sostituito e sostituisco all'ultimo d'essi l'altro o altri maschi dell'altra linea, che all'ora sopravviverà e nel quale conforme al disposto come sopra sarà per venuta la detta seconda istituzione e successivamente i suoi Figlioli e discendenti maschi e legittimi come sopra sino in perpetuo in modo tale, che gli Figlioli rappresentino la Persona del Padre defonto con ordine successivo di stirpes, et non per capita: E dette institutioni, e sostitutioni, e ciaschuna d'ese, voglio che passino solamente in Persone secolari e non in Monasteri e Religiosi tanto secolari, come Regolari, ma che questi restino sempre esclusi, ed in quanto alla Religione, ò Religiosi non in odio di quella, e quelli, quale grandemente lodo, ma perché voglio, che tutti gli miei Beni e come sopra pervenghino, e rimanghino nelli istituiti e sostituiti rispettivamente come sopra sino in perpetuo, esclusi come sopra, e ciò volgarmente, pupillarmente e per fideicomisso videlicet.

In hac parte Testamenti in qua vocat testator per fideicomissum divisibile, graduale, descensivum et subinde reciprocum de linea in lineam praedictorum filiorum filios, et descendentes masculos de agnatione sua effectiva et de legitimo matrimonio residet Religiosorum exclusio etiam saecularium relative ad institutiones et substitutiones praecedentes ordinata.

Praedictis eius filijs haeredibus institutis sibi iniunctas conditiones acceptantibus, et eorum descendentibus masculis legitimis ut supra deficientibus sine filijs, et descendentibus masculis de legitimo matrimonio substituit legitimatos per subsequens matrimonium eorumque descendentes masculos absque ulla immutatione praecedentis dispositionis imo ad eam relative se habendo per geminata relativa verba sino in infinito nel modo e forma come sopra.

Deficientibus dictis eius Filijs haeredibus institutis sine filijs masculis de legitimo matrimonio, et etiam sne Filijs legitimatis per subsequentem matrimonium, sibi, et dictis eius et eorum Filijs et descendentibus in sua haereditate, et Bonis substituit filios naturales dictorum Filiorum quos voluit legitimari, et Promogenitum ex ipsis una cum eius descendentibus masculis succedere in infinitum per viam Primogeniturae erigendo in hoc novo genere Personarum fideicommissum Primogeniale.

In horum omnium legitimorum dè legitimo matrimonio natorum, nec non legitimorum per subsequens matrimonium, itemque etiam legitimatorum per rescriptum omnimodam deficientiam, successive vocat d. J. C. C. Carolus Pirouanum eius Nepotem, eiusque Filios et descendentes masculos ordine Primogeniturae dè legitimo matrimonio tantum natos quin possente succedere quomodolibet legitimati etiam per subsequens matrimonium.

His quoque postremo vocatis deficientibus protrahit Primogeniturae progressum ad novum Personarum genus nempe ad filios et descendentes masculos provenientes ex foeminis ab ultimo gravato descendentibus ex universa sua descendentia quo usque duraret liena dictam foeminarum descendentium, quo usque duraret linea dictarum foeminarum descendentium, quo usque nempe existerent ex eis masculi dè legitimo matrimonio.Demus filios d. Comitissae Joannae Pirouanae Modronae ipsius Testatoris Filiae in hunc modum substituit.

E doppo finita la linea di dette femine descendenti da detti miei Figlij percenghi detta mia eredità nelli figlioli maschi legitimi e come sopra della contessa Giouanna Pirovana e Modrona mia figliuola maritata nel Sig. Gio: Antonio Modrone, e successivamente nelli suoi discendenti maschi legitimi e come sopra, sino in infinito con ordine di Primogenitura, ed in modo che tutta la mia eredità pervenghi nel Primogenito con obbligo di farsi nominare della Parentella dè Pirouani sino in perpetuo, ed in mancanza del Primogenito, nel Secondogenito per ordine di primogenitura e successivamente di grado in grado sino in infiito.

Ex hac diversarum substitutionum seriae et Personarum diversarum, cum diverso fieicomissi genere vocatarum quarum quaelibet habet distinctas, et separatas orationes, non unam eandemque uniforem dispositionem continentes animadverto exclusionem Religiosorum non alibi ordinatam legi, quam in prima substitutione facta de filijs, et descendentibus masculis de legitimo matrimonio provenientibusà praedictis duobus eius filijs modo quo supra haeredibus institutis cum memorato fideicomisso inter utramque stirpem aequaliter divisibili progressum habituro in infinitum et cum reciproca de linea in lineam: Et hanc Religiosorum exclusionem non esse ibi ordinatam pro regula referibili ad coeteras diversarum Personarum substitutiones, sed imo fuisse liberaliter restrictam ad praecedentes institutiones, et substitutiones concernentes Personas filiorum, et descendentium masculorum de legitimo matrimonio sub ipsis praecedentibus substitutionibus comprhensas = ibi = e dette instituzioni e chiaschuna d'esse voglio che passino solamente in Persone secolari e non in monasterij e Religiosi tanto secolari come Regolari, ma che in questi restino sempre esclusi, et subdens ratiuonem se id non disponere ex odio religionis, itereum repetit ma perché voglio, che tutti gli miei Beni, e come sopra pervenghino, e rimanghino nelli istituiti, e sostituiti rispettivamente come sopra sino in perpetuo esclusi sempre come sopra: vult itaque dictas institutiones, et substitutiones quas superius ordinavita: pro ut importat verbum dictas quod est demonstratium ad oculum Rota recent: decis, 458 n.° 66 part:5 tom:2, et decis. 240 N.° 8 part. 9 tom. primo, et stat restrictive eadem Rota decis. 272:n/9 part. et decis. 15 n.° 8 part: 7 et decis. 125 n.° 14 part: 12 posse transire solummodo in Personas Saeculares et Religiosos etiam saeculares à dictis substitutionibus remanere sempre exclusos, et in huiusmodi exclusione loquitur dè institutis et substitutis ut supra.

Hinc rem arduam aggredi mihi videtur dominus Comes don Carolus Acor praedictum exclusionem quae loquitur et refertur ad Personas superius vocatas trahere, et protendere intendens ad omnes alias diversi generis Personae post tot intermedias substitutiones separatim ordinatas de per se stantes absque ulla connexitate, aut relatione ad superius disposita in dicta prima parte Testamenti rem inquam arduam actentat. Exclusionem Religiosorum loquentem de institutis, et substitutis in dicta prima parte repetitum censendam fore praetedens in postrema Primogeniali substitutione facta de filijs et descendentibus masculis praefata dominae Comitissae Joannae Pirouanae Modronae.

Obstat enim huic assumpto regula repetitionis exclusiva, qualitas enim apposita in uno gradu substitutionis ad illam restringitur, nec ad aliam extenditur Rota penes Giouagnon. post respons 21 N.° 33 lib. p.° maximo quando agitur de diversitate Personarum idem Giouagnon Cons. 93 N.° 3 lib. eodem, et quando substitutiones sunt factae in diversis, et separatis orationibus, et singulae de per se habent suam orationem perfectam, et tanto magis quando unaquaeque eorum diversas etiam Personas respicit Palma nepos allegat: 47 sub n. 25 versic tamen venior à n.° 26 ad 29. Nihil enim facilius Testatori fuisset huiusmodi repetitionem saltem per aliquam relativam dictionem facer, si in hisce diversi generis Personarum substitutionibus, in quibus fideicomissum, quod antea in agnatitia effectiva sua descendentia masculina purioris sanguinis, ut pote de legitimo matrimonio volita dividuum in stirpes ordinaverat, hic ad fideicomissum Primogeniale redigens, et primaeuam dispositionem immutans, voluisset tamen transire non debere ad Personas quae non fuissent status Laicalis: Animadverto praesertim in praedictis omnibus subordinatis substitutionibus Personarum diversi generis, ubique constanter repetitam legi qualitatem personalem ab eo volitam, Nativitate nempe de legitimo matrimonio etiam respectu descendentium à legitimatis pro succedendo in ipso non Primogeniali fideicomisso nulla unquam amplius facta mentione qualitatis laicalis unde intrat argumentum, eam quam noluit qualitatem succedere debentium iterum, et ubique repetendo expressit, ideoque praesumendum de ea quam ommisit repetere, non amplius fuisse sollicitum.

Ea forte diversa ratione motus, quia cum respectu descendentium masculorum de legitimo matrimonio, ne inter eos inaequalitatem faceret, fideicomissum in stirpes divisibile ordinasset, progressum cum eadem divisibilitate habiturum, in quo aequalis futura fuisset successio Ecclesiasticorum, et Laicorum, nisi aliter disposuisset, opportunum duxit Ecclesiasticos cuiusque stirpis aequaliter à successione arcere ut quo magis fieri poterat in Laicis agnationem propagaturis servaretur splendor, et honorificentia domus Pirouanae.

At postquam extincta effectiva agnatione de legitimo matrimonio Bona devenissent ad alias Personas subordinate vocatas per fideicomissum Primogebniale nulli amplius divisioni, et scissurae obnoxium, et ob iniuctam assumptionem cognominis de Pirouanis, satis ex hac circumstantia exclusos censuerit Religiosos claustrales in aliqua Religione Professos ut pote minime volentes alienum cognomentum assumere ad tradita per Ramon. Cons. 15 n.° 53: part. prima et penes eundem Ramon part. 2: decis. 31 ad materiam cons. et obser. versic. altera evidens coniectura n. 8 pag. 93 et aliunde renovatio domus Pirouanae per masculos ex foeminis licet Ecclesiasticos in propria domo more aliorum Civium manentes suum sortiretur effectum, ut pote aptos ad assumendum cognomen de Pirouanis non minus quam Laicos, non amplius eadem suberat ratio illos excludendi, ut pote enim potiri debentes ex integro omnibus Bonis suis ratione vinculi Primogenialis honorificentiam, et splendorem domus Pirouanae servaturi erant eorum vitae durante, et post eos continuatura erat domus Pirouana in successive vocatos.

Coeterum sufficit in tot diversi generis personarum substitutionibus repetitam non legi Religiosorum exclusionem, ut hac sola peremptoria exceptione omnino exclusa remaneat intentio domini Actoris. Cum enim Dominus marchio Joannes Bapta Pirouanus Primogenitus habeat litteralem sui vocationem ab omni ambiguitate immunem; nisi aeque claram indubitatam sui vocationem proponat pro exclusione praefati d. fratris Primogeniti, etiam si ageretur de re adhuc integra, et contentio esset de Primogenio per alteratum noviter adiscipiendo. Omnino memoratus comes don Carolus obediendus foret ex Nota juris regula, in pari causa praevalet, qui melioribus atque validioribus nititur probationibus Mascard: de probat: concl. 1194 N. 62: et 63.

Et eo magis quando agitur de reo convento cuiusmodi est Primogenitus iam successivus cui sufficit pro victoria dubiam reddere intentionem actoris, illamque offuscare Boscol. penes card. de Luca de feud. artic. 6 N. 1 ipse card. de Lucca de success. disc. 48 sub n. 4 de testam. disc. 6 sub n. 5 et alibi passim.

Sane nihil proponibile est a praefato domino Marchese secundogenito per quod dilucide constare possit in omnibus, et singulis gradibus substitutionibus, quae testatur post defectam eius agnatitiam descendentiam masculinam de legitimo matrimonio separatim et per novam ex integro, et diversam dispositionem ordinavit voluisse ecclesiasticum fore exclusos.

Id minime habetur ex ipsis substitutionibus singillatim recensitis precise et litteraliter stantibus pro vocatione respectivi generis Personarum, quam voluit succedere non alia in ipsis qualitate requisita, quem quod essente de legitimo matrimonio.

Nil plus adducibile est ex alijs Testamenti partibus in quibus Testator loquitur de exclusionibus superius ordinatis scilicet in ea parte, in qua indistincte omnibus institutis, et substitutis prohibet quamcumque Bonorum suorum alienationem, et obligationem sub poena privationis contravenientium subiuncta ratione, perché espressamente la mia intentione fu ed è che tutti gli miei beni ed eredità intieramente, e senza diminuzione come sopra, abbi da pervenire e rimanere nelli soprascritti instituiti e sostituiti e come sopra con gli modi, forme, ordini, ed esclusioni de quali sopra videlicet.

Nec non ex altera parte concernente esclusionem Fisci in casu delicti, et vocationem non delinquentium tam quo ad proprietatem, quam quo ad fructus subdens: E voglio che siano applicati all'altro, o altri delli istituiti e sostituiti come sopra, nelli modi, forme, condizioni, ordini, ed esclusioni come sopra, senza detrazione, o deduzione alcuna, ed in tutto e per tutto, come si contiene di sopra nelle istituzioni e sostituzioni da mefatte, e nell'istessa maniera, come se tal delinquente, o delinquenti come sopra veramente fosse o fossero morti naturalmente, quod iterum repetit per eadem formalis verba successive contextualiter in eodem paragrapho, pro ratione reintegrationis cuiuslibet delinquentis ad dictam haereditatem, et fructus, ubi restitutus fuisset in gratiam Principis.

Ex his inquam postremis Testamenti partibus nil magis ad sui intentum eruere valet memoratus comes don Carolus cum in ipsis praecise relative se habeat Testator ad superius disposita, ne quidquam ulterius, aut diversi mode disponat, sed praecise declaret Bona sua perveniere debere in institutos, et substitutos eodem modo forma, et ordine, et exclusionibus de quibus supra.

Et sic cum exclusione a sua haereditate universali quam in prima parte Testamenti indixerat respectu haeredum institutorum ubi vinculum fideicomissi etiam super proprijs Bonis acceptare noluissent, vel respectu alterius, qui huiusmodi vinculum non acceptasset, altero illud acceptante, et respectu ispsorum haeredum descendentium masculorum de legitimo matrimonio, qui eveniente casu succedendi fuissent Religiosi, nel enim magis notum in jure quam quod relato est in referente cumomnibus suis qualitatibus. l'asse toto de haered. instituend. non secus ac si quod supra fuit dispositum, ad quod fit relatio fuisse noviter, prout supra expressum castill. quotid. controvers. lib. 4 cap. 43 n. 9:20:11: Andreol. controvers: 274 n. 9 praeter alios, quos citat Palina Nepos allegt. 375 a n. 14; et seq. et signantur idem Castill. quotid. lib. 3 cap. 15 n. 38 = ibi =  quae verba ponderari debent quia cum relativa sint, seu relationem contineat ad clausolas praecedenter et substitutiones antea factas ratio huiusmodi habere debet in omnibus, et per omnia et cum omnibus qualitatibus et conditionibus in termino ad quem referentur contentis.

Proinde si in respectivis praecedentis substitutionibus ordinatis favore descendentium masculorum ex legitimatis per rescriptum Principis et subinde favore mascuolorum ex foeminis descendentium ab institutis, et demum finita hac linea favore filiorum, et descendentium masculorum praefatae dominae Comitissae Joannae ipsius Testatoris filiae, si inquem in hisce substitutionibus nulla legitur Religiosorum exclusio, et in dictis postremis partibus Testamenti precise relative, se habet Testator ad ipsas substitutiones, nil plus disponendo in ordine ad qualitatem succedere debentium, nisi quod esse deberent de legitimo matrimonio, et quod imo effectum sortiri deberent cum ijsdem modo, forma, et ordine prout supra dispositum fuerat, plane consequitur exclusionem Religiosorum trahi non posse ad vocatos in dictis respectivis substitutionibus nec illam egredi descendentes masculos de legitimo matrimonio praedictorum eius filiorum vel ad summum legitimatorum per subsequens, quod unice sub dicta qualitate status laicalis vocavit, in horum concursu, exclusis hanc qualitatem non habentibus.

Qua propter rem nimium arduam mihi videtur aggressus memoratus comes don Carolus, si novissime nunc aperto casu succedendi in ennuntiato fideicomisso Primogeniali, ipse contenderet de excludendo Fratre Primogenito ob assumptum clericalem habitum et simul alterum ex ordinibus sacris quando quidem (posposito pro nunc articulo. An ipse primogenitus ob id dici posset de eo genere Religiosorum, in quos Testator noluit Primogenialia Bona transire, sed fore exclusos) Remedium arduam, sed imo impossibilem aggreditur praetendens ab eo avocare Bona, in quibus ut pote Primogenitus in statu laicali existens iamdiu successit, et usque ab infantili aetate irrevocabiliter adeptus fecit, usque nempe de anno 1687.

regula siquidem inconcussa iuris est, in successionibus praesertim Primogenialibus habilitatem, seu capacitatem succedendi attendi de tempore apertae successionis licet aliquod de novo emergat, quod si emersisset ante delatam successionem, illum a successione exclusisset Molina de primogen. Hispan. lib. 3 Cap. 10: n. 8 et seq: et signanter n. 12 quod actus semel perfectus atque consumatus non vitiatur etiam si deveniat ad casum a quo incipere non potuisset: et quod quando ex existentia causae alicui fuit jus quaesitum, is non erit eo jure privandus etiam si causa defecerit Modernus Bonfin. de Jure fideico. tit: 2: disput. 88 a n. 34: ad 40 ubi quod si qui tempore succedendi erat secondogenitus nec alia potiebatur Primogenitura et adeptus fuit possessionem Primogeniturae pro secundogenitis institutae illam potest legitime retinere quamvis ex post ei supervenit qualitas Primogeniti et acquisitio alterius Primogeniturae, cum satis sit conditionem fuisse impletam tempore delatae successionis, et quod Primogenitus semel admissus semper remaneat legitimatus Primogeniturae possessor, licet aliquod deinde emergat, quod si emersisset ante delatam successionem, illum à successione exclusisset ait ibi = n. 37 dixisse Rotam in Romana Maiorat: et Primogeniturae de Caesarinis post card. de Luca de fideicomis: decis: 109 n. 5 repetita post Torre de Maiorat: decis: 75 paret: 3 et admissum fuisee in Romana Primogeniturae coram dunq. Junior decis. 996 n. 12 confirmata in decis. 346 n. 6 part: 12: recent. ex receptissima scilicet juris regula quod in successionibus praesertim Primogenialibus habilitas sine capacitas succedendi attenditur de tempore apertae successinis, et neque praecedens, neque subsequente in capacitas attenditur. Torre de maiorat. cap: 33: par. 2: n. 47 pag. 244: et cap. 29 n. 91 pag. 202: to. primo.

Et in jisdem terminis secundogeniti, qui de tempore delatae Primogeniturae pro secundogenito ordinatae, in ea successit ut pote nullum alium maioratum tunc possidens, si postea ob mortem Fratris Natu maioris effectus fuerit Primogenitus, non privetur Primogenitura pro secundogenito ordinata, in qua iam successerat, ob hunc casum supervenientem, quia in ea successit tempore habili, ob hunc casum supervenientem, quia in ea successit tempore habili Maiores de Maiorat: pact. 2 quaest: 6 n. 210 et 312 castill. controvers. jur. lib. 3 cap. 15 a n. 2 usque ad 20 quorum sententia licet in terminis duorum maioratuum incompatibilium in eadem Persona, intelligenda videatur quatenus non obstet contraria voluntas Testatoris.

Attamen praestat illam adduxisse, ut constet certum esse iuris Princupium, et apud omnes indubitatum ut adepta Possessione Primogenij tempore habili qualitas superveniens, quae obstitisset ingressui, non reddat possessorem incapacem illud retinendi, cum imo alteratum valeat retinere altero dimisso, ut rem ibi prosequitur praecitatus Bonfin. detto tit. e: disput: 88: a n. 41 usque ad finem.

Et ideo hanc indubitatam iuris regulam procedere debere in subiecta hijpothesi, in qua dispositio testatoris in ordine ad exclusionem Religiosorum quathenis, quod absit, trahi posset ad filios, et descendentes praefatae Comitissae donnae Joannae, quos absolute non afficitut pote post tot intermedias diversas, et Personarum diversi generis substitutiones postremo loco vocatos ut supra animadversum fuit, dicta inquam dispositio in ordine ad exclusionem Religiosorum, unice directa legitur ad eos arcendos a successione, et praecise percutit eorundem ingressum, ut oculariter patet ex littera eiusdem dispositionis ibi = e dette institutioni e sostitutioni volio che passino solamente in Persone secolari, e non in Monasteri, e Religiosi tanto secolari, come Regolari ma che questi restino sempre esclusi, illa enim verba che passino solamente a Persone secolari important actum transeundi, et in fieri, non in facto esse, et iam effectuato: prout illa verba ma che questi restino sempre esclusi, ut in punto huiusmodi verba ponderat Bonfin. loco citato sub. n. 38 = ibi = Ponderando praesertim, quod Testator usus fuit verbo excludo = ibi= excluso sempre il Primogenito, cuius indoles est impedire jus quaerendum magis quam jus quaesitum auferre argument. Textus in l. 1 S. sed si js ff. famil. ercis. et in l. cum in antiquioribus S. si enim cod. de Jur. deliber. l .unica cod. unde vit, et uxor, et alibi.

At de privandis hijs, qui iam tempore laicalis status successissent minime cogitavit Testator unde vel moluisse dicendum, velhunc esse casum prorsus omissum, qui proinde remanere debet sub premissa Regula, et in dispositione Juris.

Nec quidquam in oppositum deduci potest ex subsequentibus verbis ma perché voglio, che tutti gli miei beni, e come sopra pervenghino e rimanghino nelli istituiti e sostituiti rispettivamente come sopra sino in perpetuo, esclusi sempre come sopra.

Perpetua enim permanentia, quam vult Testator in sustitutis, et substitutis, ut supra, imo illa est, quae potius comprobat praemissum assumptum, ne scilicet Bona auferri possint ab eo, qui successit tempore habili, quia cum voluerit Testator bona perpetuo permanere in institutis et substitutis, postquam quis successisset, ut per necesse importat verbum permanere, non verificaretur quod in successo nona perpetuo permanerent si ab eo per alterum avocarentur ob assumptum Ecclesiasticum statum praecipue compatibilem cum fine voluto a Testatore vivendo nihilominus in propria domo servando splendorem, et hororificentiam domus Pirouanae.

nec plus voluisse, ac intellexisse Testatorem quam simpliciter Religiosos non admittere ad successionem re integra et eos arcere ab ingressu et a jure quaerendo comprovat conclusio ipsa recensiti Paragraphi = ibi = escludo sempre come sopra de cuius verbi natura est impedire jus quaerendum non vero quaesitum tollere, vel dictum est.

Non etiam abseque animadversione praetendendam in casu seu casibus in quibus Testator voluisse esse locum ademptioni juris iam quaesiti et illud tollere, et in alios transferre id positive, et expresse ordinasse, utendo etiam verbo provationis, ut legitur in Paragrapho = E non accettando detto Sig. Carlo videlicet ubi si postquam aliquis ex ibi vocatis, qui successisset, non adimplevisset conditiones ibi praescriptas, adimit non adimplenti Bona iam quaesita, et ea in alios trasfert subdens ne potranno il Sig. carlo: v. Ospitale e Luogo Pio di Santa Corona iscusarci della privazione videlicet non leve sane argumentum quod si illi qui successisset in statu laicali, voluisset Bona iam adepta adimere, casu quo effectus fuisset religiosus etiam vivendo in saeculo, id pariter disposuisset maxime cum iam id paulo ante ordinasset respectu non adimplentium conditiones praescriptas, eos expresse privando.

Et praecipue urgere debet huiusmodi argumentum stante in hoc casu diversitate rationis inter simplicem non vocationem, seu exclusionem Religiosorum ab haereditatis deferenda et inter privationem eorundem Religiosorum haereditatis iam acquisitae in statu laicali, excludere enim Religiosos ab haereditate deferenda non est prohibere statum Religiosum, sed vocare tantum personas habentes qualitatem laicalem ut ponderat Card. de Luca de fideico. disc. 44: in fine, quod transit absque juris censura: Non sic religiosis adimere haereditatem iam ademptam tempore habili eo quod effecti fuerint Religiosi, et illam in alios transferre, privare enim jure iam quaesito redolet poenam, retrahentem ne incurratur a vita Religiosa: cuiusmodi dispositio quomodolibet concepta, sive per modum conditionis ressolutivae, sine aliter ex comuniori doctorum sententia reprobatur a jure, ut in terminis conditionis impedientis ingressum in quamlibet Religionem quod sit illicita, quia absolute retrahit a vita religiosa Rota decis: 245 n. 6 part. 13 rec. et decis. 48 n. 5 part:2.

Et in sensu etiam eorum qui tuentur huiusmodi privationem non esse proprie poenam, nec esse a jure reprobatam, ut pote non adimentem rem pure et irrevocabiliter aquisitam nec importantem diminutionem proprij patrimonij sed potius amissionem lucri, nihilominus innegabile est longe diversam esse rationem inter simplicem exclusionem ab haereditate acquirenda, et privationem haereditatis iam aquisitae, ideoque ab una non recte ad liam inferri Praesertim vero in terminis subiectae hjipothesis in qua nulla rationabilis causa non tan assignabilis, quin imo nec excogitabilis est, per quam dicta Primogenitura potiri non debeat, et in ea continuare, ob id praecise quod meliorem statum clericalem elegerit, licet non minus habilis ob sacri ordinis susceptionem evaserit ad conservationem splendoris et honorificentiae domus Pirouanae eius vita durante, continuationem habiturae post eius mortem, vel in Fratre secundogenito, si tunc supererit, sin minus in eius Filijs.

In profecto omnino alienum supposito a testatoris mente dicendum foret etiam in falso figurato supposito, quod sub Religiosorum exclusione possente cmprehendi Primogeniti memoratae dominae Comitissae donnae Joannae Pirouanae Modronae ipsius Testatoris Filiae: et quod rursius figurata exclusio inducere posset privationem Primogeniturae iam aquisiti in statu laicali.

Veridimilem enim eam fuisse mentem Testatoris in ordine ad exclusionem religiosorum, tam saecularium quam regularium quisque prudens rationabilius dixerit comprehendendi quidem praeter religiosos solemniter professos in aliqua Religione etiam Religiosos saeculares sed de eo genere qui derelicta propria domo, et procul ab aliorum civium commercio collegialiter vivunt, ad similitudinem Regularium claustralium sub certis institutae sub quibus quaedam congregationes seu consortia erecta adsunt, ut advertit Card. de Luca de fidecom. disc. 67 n. 3 e 4 cum enim ibi post habitis seculi illecebris et mundano fastu elligant delibescere, non videntur amplius habendi in consideratione, pro illorum successione in primogenijs conditis pro familiarum decore et splendore conservando.

At diversa res est in clericis etiam in sacris constitutis viventibus in propria domo more aliorum Mobilium, et paris conditionis splendide viventibus qui memoriam, et honoreficentiam familiae aeque ac alij Nobiles status laicalis conservant, et etiam augere possunt ob Primarias Ecclesiasticas dignitates, quae opportunis redditibus ditati post Praelaturae gradum consequi possunt, ut pariter animadvertit mox citat. Card. de Luca detto disc. 67 n. 6 versic. non sic in clericis.

Proinde referens casum Samniat controvers. 138 n/32: in quo Testator excluserat omnes religiosos, tam saeculares quam claustrales pro successione Clerici saecularis in sacris constituti pronuntiatum fuisse tastatur ex praedicta ratione quia sub appellatione Religiosorum veniant illi solum qui sub alicuius religionis instituto extra seculum vivunt.

Id quod fuisse decisum testatur somnial in terminis admittendi clericum in sacris existentem ad successionem, fortius foret decidendum in terminis successionis iam adeptae in statu laicali.

At in terminis subiectae hijpothesis in qua qualitas obstativa ingressui absolute non afficit, nec afficere potest Personam Possessoris Primogenij concludendae indubitanter pro omnimoda insubsinstentia propositae praetensionis Fratirs secundogeniti vendicare intendentis a fratre Primogenito Primogenialia Bona ob assumptum ab eo clericalem habitum cum susceptione ordinis sacri, et itaque me tamen.

Videlicet

 

Caietanus Lampugnanus