Inventaria conventus Eugubini

 

Haec Inventaria, exceptis inventariis an. 1374, prelo dedit G. Mazzatinti in "Archivio Storico per le Marche e per l'Umbria", vol. III, Foligno 1886, pp. 568-590. Editor quandoque quaedam omisit, quae loco suo notabimus; quandoque alia minus fideliter transcripsit. Quamvis interdum non parvi sint momenti huiusmodi errores et omissiones, libenter in eos indulgentiam conferimus. At similem indulgentiam concedere nequimus scriptori, aliunde litterarum italicarum valde benemerito, qui, praeiudiciis sui temporis reddens tributum, in brevi praefatione quam eisdem Inventariis anteposuit, non solum non est veritus ignorantiae nota fratres nostros inurere, sed etiam, agens de modo vel via qua Codex Eugubinus ad Canonici Fronduti manus pervenerit, improbo animo ac viri sapientis prorsus indigno, sequentia scripsit (il Canonico Fronduti): "l'ebbe, credo, nel momento della soppressione, da qualche frate, il quale potè così, sottratti gl'inventarii, nascondere e portar via liberamente gli arredi e i manoscritti migliori". In hac hypothesi quid iuvare poterant inventaria quingentis annis antea exarata? Ne in infinitum adnotationes et observationes protrahantur, animedvertimus, quod in transcriptione Inventariorum, secundum morem nostrum, textum sequemur Codicis prout est, cum erroribus et deformationibus verborum quae in eo sunt, libertate nobis tantum reservata solvendi abbreviationes non communes et adiiciendi, infra parenthesim, vocabulum aliquod aut litteram, in casibus in quibus necesse sit ut sensus melius pateat.

 

 

 

1. INVENTARIO (1345-1346)

 

Copie dei Privilegi e donazioni conservate nella sacrestia di S. Agostino a Gubbio

Quo tempore hoc inventarium factum fuerit in Codice non est expressum. Locatum in eo fuit immediate post "Compendium quorundam instrumentorum pertinentium ad locum et conventum S. Augustini de Eugubio, factum ex diffinitione Capituli provincialis Callii celebrati anno Domini Millesimo CCC XLI", sed hoc minime probat ipsum factum fuisse eodem anno. In "Inventario rerum inventarum in sacristia", facto item anno 1241, de quo inferius agemus, Privilegia, quorum est quaestio, sic sunt memorata: "Privilegia et strumenta, que sunt in sacristia, scripta sunt in libro isto" (Cod., fol. 1v). At notandum est quod Inventarium istud rerum non videtur originale. Ex caracteribus quibus est scriptum et aliis circumstantiis, potius censendum est copia aliquibus annis post facta, forsitan inter an. 1350 et 1360. Quare in cunctis eandem fidem non meretur. Secundum nostram sententiam, Inventarium privilegiorum de quo agimus, probabilius factum fuit an. 1345 vel 1346, in obedientiam praecepti facti a Capitulo generali Parisiis celebrato an. 1245, in mense iulio, cuius tenor talis est: "Diffininius et presenti diffinitione omnibus et singulis provincialibus nostri Ordinis, per obedientiam salutarem, mandamus, quatenus, infra annum a notificatione presentium, quilibet ipsorum in sua provincia, diligenti inquisitione et investigatione prehabita de omnibus et singulis gratiis et privilegiis apostolicis ad communitatem Ordinis spectantibus, bullatis et non bullatis, Procuratori Ordinis in Romana Curia copiam mictat, exprimendo et dicto Procuratori scribendo locum et conventum ubi tale privilegium ipse provincialis invenerit, et utrum cum bulla vel sine bulla fideliter scribat, vel saltem puncta omnia substantialia in bulla contenta transmittat omnino"

 

1. In primis, copia privilegii Alexandri Pape, quod super negotiis aliquibus nullatenus conveniri possimus.

2. Item, copia privilegii de beneficio absolutionis, habito a Papa Innocentio procuratione fratrum nostri Ordinis de Tuscia.

3. Item, copia privilegii Alexandri Pape de unione regule.

4. Item, copia (privilegii) Aleçandri Pape de deferentibus habitum contra religionis decorem.

5. Item, copia privilegii Iohannis Pape de limitatione provinciarum Ordinis.

6. Item, copia privilegii Aleçandri Pape de absolutione inregularium.

7. Item, copia Aleçandri Pape, privilegii de confirmatione officii divini.

8. Item, copia privilegii cuiusdam D.ni Richardi Cardinalis de possessionibus habendis.

9. Item, copia privilegii Aleçandri Pape contra apostatas.

10. Itern, copia privilegii Innocentii Pape de absolutione excommunicatorum.

11. Item, copia cuiusdam privilegii Pape Aleçandri, confirmati per D.num Clementem Papam de celebratione missarum et aliorum officiorum divinorum.

12. Item, copia cuiusdam privilegii Pape Aleçandri, quod super negotiis aliquibus fratres nostri Ordinis possint nullatenus conveniri.

13. Item, copia eiusdem privilegii, vel etiam eiusdem tenoris.

14. Itein, copia cuiusdam privilegii Aleçandri Pape de libera sepultura.

15. Item, copia cuiusdam privilegii Aleçandri Pape de extensione privilegiorum.

16. Item, copia alia eiusdem tenoris et privilegii.

17. Item, copia cuiusdam privilegii Aleçandri Pape de Canonica iustitia.

18. Item, copia cuiusdam privilegii Aleçandri Pape de extensione privilegiorum.

19. Item, copia alia eiusdem privilegii.

20. Item, copia cuiusdam privilegii D.ni Petri, Episcopi Eugubini, de concessione sepulture et cymiterii Monasterio S.te Cecilie et de concessione quadraginta dierum omnibus eis elemosinas tribuentibus, facta manu Mathei Symonis, Notarii.

21. Item, copia cuiusdam privilegii Nicholay Pape de oblatis.

22. Item, copia privilegii cuiusdam Bonifatii Pape de observatione cannarum inter nos et alios religiosos.

23. Item, copia cuiusdam privilegii Innocentii Pape de concessione regule beati Augustini.

24. Item, copia quarundam observationum de mandato Summi Pontificis et sub excommunicationis pena observandarum.

25. Item, copia quorundam privilegiorum Aleçandri Pape de indulgentia generali.

26. Item, copia privilegii Clementis Pape de non solvenda portione canonica de legatis pro ornamentis, fabrica, luminaribus et anniversariis.

27. Item, copia privilegii Innocentii Pape de possessionibus et exactionibus earum.

28. Item, copia cuiusdam privilegii D.ni Benedicti Pape quod nullus apostata possit vel debeat recipi ad Ordinem Regule b.ti Benedicti qui portant habitum nigrum vel ad Ordinem Cistersiensium.

 

Privilegi papali con relativa bolla:

29. In primis privilegium Bonifatii Pape de exemptione personarum, ecclesiarum, cimiteriorum, domorum, rerum aliarum et aliorum omnium ad nostrum Ordinem spectantium.

30. Item, aliud privilegium predicationis, confessionis et sepulture D.ni Bonifatii Pape.

31. Item, quoddam privilegium D.ni Nicolay Pape de predicatione crucis pro passu ultramarino.

32. Item, quoddam privilegium Aleçandri Pape de male oblatis (ablatis).

33. Item, quoddam privilegium Pape Innocentii de indulgentia XL dierum.

34. Item, aliud privilegium Pape Iohannis de observatione privilegiorum.(Cod. Eugub., fol. 15v-16v)

 

 

GLOSSA

Ob defectissimam formam qua privilegia in Codice sunt descripta, horum publicatio, ni fallimur, redderetur inutilis, etiam multis hac in re eruditis, nisi aliqua explicatione comitaretur. Hoc moti consilio, omnia privilegia praedicta identificare tentavimus. Id nos fuisse assecutos asserere non possumus; at a vero non bonge esse credimus in elencho, quod sequitur, Pontificum et temporum ordine servato:

a) Privilegia Innocentii Papae IV

* De concessione regule beati Augustini (Invent. n. 23) - Bulla Incumbit nobis, dat. an. 1243, XII, 16.

* De beneficio absolutionis (Invent. n. 2 et 10) - Bulla Cum ex apostolici, dat. an. 1244, IV, 19; Cum ex apostolica, dat. an. 1244, IV, 22; Qui ex apostolici, dat. an. 1250, VII, 21.

* De possessionibus et exactionibus earum (Invent. n. 27) - Bulla Religiosam vitam eligentibus, dat. an. 1244, IV, 26.

* De indulgentia XL dierum (Invent. n. 33) - Bulla Quoniam ut ait, dat. an. 1244, IV, 26.

b) Privilegia Alexandri Papae IV

* De indulgentia generali (Invent. n. 25) Bulla Ut eo liberius, dat. an. 1255, VI, 25.

* De absolutione inregularium (Invent. n. 6) - Bulla Celestis amor patrie, dat. an. 1255, VII, 14; an. 1256, IV, 29.

* Quod super negotiis aliquibus fratres nostri Ordinis nullatenus conveniri possint (Invent. n. 1, 12 et 13) - Bulla Pacis vestre querentes, dat. an. 1255, VIII, 13.

* De unione regule (Invent. n. 3) - Bulla Licet ecclesie catholice, dat. an. 1256, IV, 9.

* De extensione privilegiorum (Invent. n. 15, 16, 18 et 19) - Bulla Oblata nobis, dat. an. 1256, IV, 20; an 1257, IV, 20.

* De libera sepultura (Invent. n. 14) - Bulla Cum tanquam veri, dat. an. 1256, IV, 27.

* De deferentibus habitum contra religionis decorem (Invent. n. 4) - Bulla Recordamur liquido, dat. an. 1256, IV, 17 et 24; Bulla Litteras nostras, dat. an. 1256, IX, 15.

* De confirmatione divini officii (Invent. n. 7) - Bulla In regesto felicis, dat. an. 1256, VII, 15, et an. 1257, IV, 28.

* Contra apostatas (Invent. n. 9) - Bulla Dilecti filii Prior, dat. an. 1258, V, 12.

* De male oblatis (ablatis) (Invent. n. 32) - Bulla Religionis vestre meretur, dat. an. 1259, III, 6.

* De canonicha iustitia (Invent. n. 17) - Bulla dir. Episc. Ferrariensi Dilecti filii Prior, dat. an. 1259, IV, 4.

c) Privilegia Clementis Papae IV

* De non solvenda portione canonica de legatis pro ornamentis etc. (Invent. n. 26) - Bulla Devotionis augmentum, dat. an. 1265, VI, 22.

* De celebratione missarum et aliorum officiorum divinorum (Invent. n. 11) - Bulla Quasdam litteras fel. rec., dat. an. 1266, VII, 15.

d) Privilegia Nicolai Papae IV

* De oblatis (Invent. n. 21) - Bulla Religiosam vitam suscipientibus, dat. an. 1289, VIII, 23.

* De predicatione crucis pro passu ultramarino (Invent. n. 31) - Bulla Necessitates miserabilis terre, dat. an. 1290, I, 5.

e) Privilegia Bonifatii Papae VIII

* De observatione cannarum inter nos et alios religiosos (Invent. n. 22) - Bulla Ad consequendam gloriam, dat. an. 1295, II, 19.

* De exentione personarum, ecclesiarum etc. (Invent. n. 29) - Bulla Sacer ordo vester vester, dat. an. 1299. I, 21.

* Priv. predicationis, confessionis etc. (Invent. n. 30) - Bulla Inter sollicitudines, dat. an. 1303, I, 16.

f) Privilegia Iohannis Papae XXII

* De observatione privilegiorum (Invent. n. 34) - Bulla Etsi quibuslibet, , (pro provincia Spoletana), dat. an. 1317, IV, 18.

* De limitatione Provinciarum (Invent. n. 5) - Bulla Cum sitis, dat. an. 1329, VII, 8 et an. 1330, VII, 8.

g) Privilegia Benedicti Papae XII

* De non recipiendis ad ordinem apostatis regule B. benedicti etc. (Invent. n. 26) - Bulla Regularem vitam professis, dat. an. 1335, VII, 4.

h) Privilegium Pontificis ignoti nominis

* Copia quarundam observationem etc. (Invent. n. 24) - Deficiente Pontificis nomine, illud identificare nequivimus.

i) Privilegia alia non Sum. Pontificum

* Richardi Cardinalis de possessionibus habendis (Invent. n. 8) - Litterae Riccardi S. Angeli Cardinalis, Ordinis Protectoris, R.mo P. Generali et omnibus Fratribus Ordinis directae, expeditae Romae, an. Incarnat. 1257, mensis maii die 15, incipientes: Quia sollicitudo est nobis, contentae et confirmatae in bulla Alexandri Pap. IV Hiis que nostri, dat. Viterbii, an. 1257, VI, 13.

* Privilegium Petri Episcopi Eugubini de concessione sepulture etc. Monasterio Monialium S. Cecilie (Invent. n. 20) - Privilegium istud nobis est omnino ignotum. Neque in Codice est transcriptum, neque alia in parte eum vidimus. Petrus Gabrielli, Eugubinus Episcopus sedet an. 1327-1344.