Ottaviano Nelli a Gubbio: il sogno di Monica
I - Oblatio quorundam Sororum Ordini Fratrum Eremitarum S. Augustini, an. 1318, marzo 7
In nomine Domini. Amen. Anno Domini Millesimo Trecentesimo XVIII, Indictione prima, tempore D.ni Iohannis Pape XXII, die VII mensis martii. Actum Eugubii, in ecclesia S.ti Augustini. Pateat omnibus evidenter quod in presentia mei, notarii, et testibus supradescriptis (sic) Sorores Golata, qd. (?), Riccha Castellani, et Lumenella, filia dicte Golate, et Cecilia Barlholi de Eugubio, utraque (sic) ipsarum constitute in ecclesia Ordinis fratrum heremitarum S.ti Augustini de Eugubio, ante altare predicte ecclesie et coram R.do et religioso viro fratre Philippo, Vicepriore loci predicti; ipse, volentes Deo famulari et sub iugo obedientie subiacere, propria et voluntate spontanea, omni exceptione remota, considenantes humililer quod melius est Deo quam mundo servire et volentes huius mundi insidias evitare, se inter pannos dicti altaris involventes, obtulerunt et dedicaverunt se et sua bona, mobilia et immobilia, iura et actiones, que habent et habere possint dicto Ordini S.ti Augustini et ecclesie ipsius, irrevocabibiter, inter vivos. Que res sunt iste, scilicet: quedam domus cum terreno, posita iuxta ecclesiam S.te Marie Madalene, cuius fines, a primo et secundo, vie; a III et IIII, Vannes Ugolinutii. Cum prior presens esset, Golata, Riccha, Lumenata (sic) et Cecilia promiserunt ipsi priori obedientiam et reverentiam et perpetuam castitatem servare, pro se et suis subcessoribus, coram me notario et testibus suprascriptis, vice et nomine dicti loci. Et ipse prior predictas in oblatas recepit. In cuius rei testimonium per me notarium conficere mandantes publicum instrumentum etc.
Die et anno predictis. Actum in ecclesia S.ti Augustini, presentibus Andrea Vanosi et Adenardo Benavenne et Vanne Francisci, testibus. Pateat omnibus evidenter, quod in presentia mei notarii et testium suprascriptorum, Soror Buta Bentevolli, Soror Agatella Salimbene, Soror Nesola Bartholi et Soror Lumenilla Philiputii de Eugubio, utraque ipsarum constitute in eglesia Ordinis S.ti Augustini de Eugubio, ante altare ipsius eglesie et coram R.do et religioso viro fratre Bartholo Garegiani, priore loci predicti; ipse, volentes Deo famulari et sub iugo obedientie subiacere, propria et voluntate spontanea, omni exceptione remota, considerantes humiliter quod melius est Deo quam mundo servire, et volentes huius mundi insidias evitare, se inter pannos dicti altaris involventes, obtulerunt et dedicaverunt se et sua bona, mobilia et immobilia, iura et actiones, que hahent et habere possint, dicto Ordini S.ti Augustini et ecclesie ipsius, irrevocabiliter, inter vivos. Que res sunt iste, scilicet: quodam carcere cum terreno, posito iuxta Sanctam Mariam Madelene, cuius fines, a I et ab aliis lateribus, Philipuccius Iacomeli. Buta, Agatella, Nesola et Lumenilla promiserunt ipsi priori obedientiam et reverentiam et perpetuam castitatem servare, pro se et suis subcessoribus, coram me, notario, et testibus suprascriptis, vice et nomine dicti loci. Et Ego Massolus Magistri Andree, Imperiali auctoritate notarius, predicta omnia, que continentur in isto quaterno, propria manu scripsi et publicavi. Ex copia in charta pergamena existenti in Archivo Communis Eugubii, Busta 62, facta per Marinum quond. Cambii Iacobi de Eugubio, notarium, an. 1333, die 6 martii. A tergo ipsius chartae est scriptum: "Golata soror et filia ipsius et alie mulieres Monasterii S.te Cecilie se obtuberunt Ordini nostro".
II - Oblatio Petrutiae Alevoli et Symonellae ac Nesellae, filiarum eius. An. 1327, aprile 14
In Nomine Christi. Amen. Anno Domini Millesimo Tricentesimo XXVIIII mensis aprilis. Domina Petrutia Alevoli et uxor quondam Martini Iohannis, quarterii S.ti Andree, nomine suo et vice ac nomine Symonelle et Neselle, suarum filiarum, ibidem existentium, pro quibus de rato promisit habendo, promisit et convenit fratri Petro Marphe, viro religioso, priori loci S.ti Augustini de Eugubio, et Domine Luminelle, ibidem presentibus et stipulantibus, observare Regulam Beati Augustini, castitatem et obedientiam et stare et commorari continue in paupertate cunctis diebus vite ipsarum, ad dictam observantiam faciendam, cum dicta domina Luminella, in loco ipsius d.ne Luminelle, posito prope Civitatem Eugubii, cuius a tribus lateribus vie publice et ab aliis res dicti loci, et tacere et observare omnia et singula, quae ad Regulam dicti Beati Augustini et ad quamlibet personam religiosam pertinere noscuntur. Et insuper obtulit et submisit dicto loco dicte d.ne Luminelle se et omnia sua bona, nec non dictarum suarum filiarum, et specialiter bona infrascripta: In primis, iure proprio, in perpetuum, unum campum positum in plano Eugubii, in villa nova dicti plani, cuius fines: a primo, via; a II Ranaldutius; a III, heredes Manciarelli; et a IIII, res ecclesie S.ti Georgii. Item, eodem iure proprio, unam petiam terre positam in Villa S.ti Bartoli de Petrorio, fines cuius: a I, via; a II, Cambius domine Berte, et ad III, Rechoverus Salvatici. Item, unam petiam terre positam in dicta villa, cuius fines: a primo, via; a II, Paulellus Venturelle; a III Drudola Aiutoli; et a IIII, Ceccholus Iohannis. Et generaliter omnia bona (sua) et dictarum suarum filiarum bona mobilia et immobilia, iura et actiones, ubicumque sunt et reperiri possunt; hoc iure tamen salvo et reservato eidem d.ne Petrutie in quadam domo posita in civitate Eugubii, in quarterio S.ti Andree, cuius fines: a primo et secundo, vie; a III, Nesola Albertoli; et a IIII, Ceccolus et Angelutius Iohannis; videlicet, quod dicta D.na Petrutia libere possit dictam domum vendere, alienare, pignorare et in alium transferre et dicta domus non computetur nec veniat in dicta oblatione et submissione, et de ipsius pretio domus facere liberaliter quicquid sibi placuerit. Et hoc fecit dicta d.na Petrutia, quia dicta d.na Luminella recepit et admisit eas in sotias et sorores suas et dicti loci, ad omnia et singula ministeria et beneficia dicti loci, cum consensu et voluntate dicti Prioris, ac etiam ipse Prior. Et promisit dicta d.na Luminella easdem d.nam Petrutiam et suas filias predictas alimentare in dicto loco, una cum aliis sororibus et sociabus suis, secundum facultatem et possibilitatem ipsius loci, recipiens dictus Prior predictas oblatas in eius manibus. Que omnia et singula supradicta promiserunt una pars alteri, ad invicem, solempnibus stipulationibus, firma et rata habere et tenere et observare et non contra facere sub pena Centum libr. et obligatione eorum bonorum et refectione dampnorum et expensarum litis et extra; et, pena soluta vel non, nichilominus predicta rata sint et firma et perpetuam roboris obtineant firmitatem. Actum prope Civitatem Eugubii, in suburbia ipsius Civitatis, in loco predicto S.ti Augustini, in mensa ipsius loci, presentibus fratre Egidio Iacomelli, Ser Iohanne Benencase, Ceccholo Iohannis et Buto Aiutoli, testibus etc. Ego Angelus Mag. Bartoli de Eugubio. Imperiali auctoritate notarius publicus, predictis omnibus interfui rogatus, scripsi et publicavi. (Cod. Eugub., fol. 45v)
III - Concessio Oratorii Religiosis Oblatis Ord. Erem. S. Augustini de Eugubio - An. 1327, giugno. 5
In Nomine Christi. Amen. Sub eiusdem a nativitate Millesimo CCC vicesimo septimo, Indictione X, tempore D.ni Iohannis Pape XXII, die quinto mensis Iunii. Cum pro parte Sororis Luminelle Golate et sotiarum oblatarum Ordinis fratrum heremitarum S.ti Augustini, degentium in loco constructo prope Monasterium Monialium S.te Marie Magdalene, situm extra portam S.ti Augustini Civitatis Eugubii, ad penitentiam peragendam, expositum fuerit nobis Francisco (C. Eubel, in Hierarchia Catholica, vol. I, p. 242, de hoc Episcopo haec habet: Franciscus, sed. 1313; ob Franc. (u. m. 1325) Petrus (Gabrielli, ep. Forosinfronien. 1327, Aug. 8) permissione divina Episcopo Eugubino, quod ipse, ad laudem Dey et salutem animarum suarum, dessiderant hedificare et habere oratorium iuxta lochum predictum, in quo degunt, ut in ipso oratorio divina valeant celebrari et hore canonice psalli, et petitum a nobis fuerit pluries et instanter ut super hoc eis nostram licentiam concedere dignaremur. Nos, ipsarum Mulierum pium propositum actendentes, eisdem construendi et hedificandi, seu construi et hedificari faciendi et habendi oratorium iuxta locum habitationis ipsarum predictum et ibidem divina cebebrari faciendi publice et solempniter per quoscumque maluerint sacerdotes, et campanile et campanam habendi, pulsandam ad horas divinorum officiorum, plenam, tenore presentium, sine iuris alterius preiudicio, licentiam impertimur, salvis et reservatis nobis et successoribus nostris ac Episcopatui Eugubino omnibus et singulis, que de iure communi Episcopis et Episcopatibus in oratoriis et ecclesiis sitis in eorum dyocesibus reservantur et conceduntur, et salvis et reservatis duabus unciis cere annuatim, in festo Absumtionis (de) beate Marie, nobis et nostris successoribus persolvendis et dandis. In cuius rey testimonium, mandavimus et voluimus per Matheum, nostrum notarium infrascriptum, de premissis confici publicum instrumentum. Actum apud Episcopatum Eugubinum, in Camera dicti D.ni Episcopi, presentibus dompno Venciolo, Plebano plebis Santi Crescentini, Eugubine dyocesis, Magistro Paulo Medico, Iacoputio Iacomelli, testibus habitis et vocatis. Et Ego Matheus Symonis de Eugubio, Imperiali auctoritate notarius publicus, dicte licentie dationi et omnibus et singulis supradictis interfui et ea, de mandato dicti domini Episcopi, scripsi et publicavi. (Cod. Eugub., fol. 45)
IV - Oblatio Monialium S. Ursulae de Eugubio - An. 1335
In nomine Christi, Amen. Anno Domini Millesimo CCC XXXV. Indictione tertia, tempore D.ni Benedicti Pape XII, die XVIII mensis februarii. Convocato et coadunato capitulo conventu Monasterii S. Ursole de extra et prope Eugubium, de mandato Religiose et honeste domine Sororis Agatelle, Vicarie dicti Monasterii, in ecclesia ipsius Monasterii, ut moris est, in quo interfuerunt Sorores et Moniales dicti Monasterii infrascripte, videlicet: Soror Baita, Luminella, Ruffinella, Catharutia, Ursola, Catharina, Agustina, Nicholutia et Baldutia, ipse Moniales, de voluntate, auctoritate et consensu dicte d.ne Vicarie, et dicta d.na Vicaria una cum dictis Monialibus, suo nomine et suarum in dicto Monasterio succedentibus (sic), et vice et nomine dicti Monasterii, non recedendo ab alia oblatione et promissione per eas particulariter et specifice facta Ordini fratrum heremitarum S.ti Augustini, manu cuiuscumque notarii appareret, omni via, modo et forma quibus potuerunt et valuerunt de iure, promiserunt et convenerunt fratri Augustino, priori loci S.ti Augustini de prope Eugubium, presenti, stipulanti et recipienti vice et nomine conventus S.ti Augustini de prope Eugubium et Ordinis fratrum heremitarum S.ti Augustini, plenam obedientiam et reverentiam et subiectionem omnimodam in omnibus et singulis preceptis et obedientiis, ad que subditi et subdite, secundum regulam beati Patris Augustini, suis superioribus et prelatis, qualitercumque et quomodocumque, tenentur et possunt de iure; promictentes et paciscentes preceptis et mandatis dicti Ordinis S.ti Augustini et prelatorum ipsius Ordinis obedire et parere, in generali et speciali, omnes et singule, secundum et prout vere subdite suis veris maioribus et prelatis obedire, obtemperare et parere debent de iure, et omnibus et singulis maioribus, preceptis et mandatis dicti Ordinis et prelatorum ipsius, qui pro tempore fuerint, in perpetuum, et eorum, qui modo existunt; que et quas dicto Monasterio et dictis Vicarie et Monialibus, collegialiter et singulariter, secundum Deum et sacros canones et predicti B. Patris Augustini regulam, duxerint iniungendas et iniungenda. Et quod de cetero dictam promissionem et omnimodam translationem dicti Monasterii, et omnium iurium et pertinentiarum ipsius fiendam et transferendam, plene et cum iuris plenitudine, ad Ordinem predictum S.ti Augustini de prope Eugubium non impedient, sed eam ratificabunt et approbabunt et defendent perpetuo, cum plenitudine iuris, in omnibus suis clausulis oportunis, ad sensum Sap. ipsorum fratrum et Ordinis S.ti Augustini. Et contra eam non procurabunt neque venient, per se vel alios, de iure vel de facto, modo aliquo vel ingenio. Renumptiantes exceptioni doli, mali, actioni in factum rei sic non geste, iuribus, consuetudinibus et auxiliis in hoc facto dictis Vicarie et Monialibus competentibus et competituris. Que omnia et singula supradicta promiserunt dicta d.na Vicaria et Moniales, Capitulum et Conventus, nomine quo supra, et iuraverunt ad Sancta Dei Evangelia, corporaliter tactis scripturis, actendere et observare et in nullo contra facere vel venire aliqua ratione vel causa, modo vel ingenio, sub obligatione omnium bonorum dicti Monasterii. Actum in ecclesia supradicti Monasterii, presentibus fratre Bartolo, fratre Bono et fratre Symone, de Ordine S.ti Augustini, sive heremitarum, et Martino Melli et Aleçandro Venture, testibus. Ego Angelus Magistri Bartholi de Eugubio, imperiali auctoritate notarius publicus, predictis omnibus interfui rogatus, scripsi et publicavi. (Cod. Eugub., fol. 44)
V - Oblatio Monialium Monasterii Sanctae Ceciliae de Eugubio - An. 1335, febr. 18
In nomine Christi, Amen. Anno Domini Millesimo Trecentesimo trigesimo quinto, indictione tertia, tempore Domini Benedicti Pape duodecimi, die decimaoctava mensis februarii. Convocato et coadunato Capitulo et Conventu Monasterii, sante Cecilie de extra et prope Eugubium de mandato religiose et honeste domine Sororis Luminelle, Abatixe (sic) dicti Monasterii, in oratorio ipsius Monasterii, ad sonum campanelle, ut moris est; in quo quidem interfuerunt Sorores infrascripte, videlicet: Vanna, Santarella, Petrutia, Catarutia, Agnolella, Baldella, Agustinella, Andriola, Aghatella, Iacoba, Nese, Marina, Nesella, Paula, Margharita et Cecilia, Moniales dicti Monasterii; ipse Moniales, de voluntate, auctoritate et consensu dicte Abatixe, et dicta d.na Abatixa una cum dictis Monialibus, suo nomine et suarum in dicto Monasterio succedentium, et nomine et vice dicti Monasterii, non recedendo ab alia oblatione et promissione per eas, particulariter et specifice, facta Ordini fratrum santi Augustini, manu cuiuscumque notarii appareret, omni via, modo et forma quibus melius potuerunt et valuerunt de iure, promiserunt et convenerunt fratri Augustino, Priori loci santi Augustini de prope Eugubium, presenti, stipulanti et recipienti vice et nomine Conventus sancti Augustini de prope Eugubium et Ordinis fratrum heremitarum S.ti Augustini, plenam obedientiam et reverentiam et subiectionem omnimodam etc. etc. ut in oblatione Monialium S. Ursulae. Actum in Monasterio S.te Cecilie predicto, in oratorio dicti Monasterii, presentibus fratre Bartholo, fratre Bono et fratre Simone, de Ordine S.ti Augustini, sive heremitarum, Sabba Petri et Aleçandro Venture, testibus rogatis. Ego Angelus Magistri Bartholi de Eugubio, Imperiali auctoritate notarius publicus, predictis omnibus interfui rogatus, scripsi et publicavi. (Cod. Eugub., fol. 47)
VI - De lite inter Fratres Eugubinos et Episcopum Eugubinum super exemptione Monasterii S.tae Ceciliae.
Sine data In nomine Christi. Amen. Factum tale est: Quedam mulieres recluse ad penitentiam peragendam optulerunt se et sua Deo et Ordini santi Augustini in manibus Prioris loci fratrum S.ti Augustini, recipientis vice et nomine dicti loci et Ordinis. Post hec D.nus Episcopus Eugubinus, ignorantibus fratribus, erexit domum, in qua recluse erant, in Monasterium et dedit eis vocabulum S.te Cecilie et reservavit sibi censum annualem et quedam alia, que continentur in instrumento inde confecto (Instrumentum hoc in Codice non est transcriptum), quod vobis (Probabiliter scriptum hoc directum fuit "Federico de Senis, Decretorum Doctori, Perusii actu regens", cuius informatio, sine data, Fratribus favorabilis, inseritur immediate post, fol. 48v-51. Diversis rationibus, huiusmodi informationis publicatio, hoc in loco, inopportuna visa est. Probabiliter scriptum hoc directum fuit "Federico de Senis, Decretorum Doctori, Perusii actu regens", cuius informatio, sine data, Fratribus favorabilis, inseritur immediate post, fol. 48v-51. Diversis rationibus, huiusmodi informationis publicatio, hoc in loco, inopportuna visa est) mictitur. Interim, tamen, post dictam oblationem husque (sic) nunc, fratres S.ti Augustini fuerunt quasi in possessione subiectionis dictarum Reclusarum, visitando, corrigendo, absolvendo et sacramenta ecclesiastica ministrando dictis Reclusis, quemadmodum faciunt aliis oblatis eorum et dicti Ordinis. Nunc autem Episcopus Eugubinus vult visitare dictas Reclusas, quas appelat Moniales Monasterii S.te Cecilie, et dicit in tenitionem (sic) suam fundatum de iure communi. Fratres vero S.ti Augustini opponunt se, dicentes quod Ordo eorum, persone, loca, bona et oblati seu oblate eorum Ordinis gaudent privilegio exemptionis, cuius privilegii (De privilegio Nicolai Pap. IV "Religiosam vitam suscipientibus" (23 Aug. 1289) agi videtur, fol. eiusd. Codicis 16 nominato, Inventarium privilegiorum).