Agostino e i suoi frati
disegno a colori dal ms. II di Firenze che contiene
una versione della Città di Dio in lingua italiana.
Datato 1433, al foglio 315 è firmato da A. di Lorenzo
CAPUT. XXII
De P. Nicolao Cassiano, XX Generali
Anno MCCCC, 3 Idus Junii, Tholomaeo defuncto in Comitiis Generalibus Aquilae habitis sufficitur Magister Nicolaus Saracenus, vir inter molestias intrepidus. Praeter pulcherrimos Ecclesiae ritus fundantur his temporibus Monasteria Barcinonense ac Vallisoletanum. Florent etiam Ludolphus de Canoslaria, Germanus, Ludovicus Capuanus, Hieronymus Ariminensis, Episcopus ibidem, Augustinus de Gonessa, Episcopus Bonensis, et Clemens Romanus, Episcopus Verulanus viri moribus, sanctitate et eruditione insignes. Venetiis instituitur Congregatio Canonicorum Regularium S. Georgii in Allega a Gabriele Gondelminio, Antonio Corario, et Ludovico Barbo Patritii ibidem, qui pertaesi mundanam vitam, in spirituales viros fuere commutati, se suaque omnia Deo dicantes: a Gregorio XII Regulae S. Augustini adjuncti, privilegiis et favoribus fuerunt aucti. Hi caerulea utuntur veste, habentque celebre Monasterium Romae S. Salvatoris in Lauro, illorumque institutum novissime a Pio V anno MDLXX ad tria vota essentialia et ad Regulam S. Augustini fuit reductum.
Ex his primis Institutoribus Gabriel et Antonius ad Cardinalitiam dignitatem fuere evecti: immo Gabriel Pontificatum Romanum gessit annis XV dictusque fuit Eugenius IV, qui etiam sepeliri voluit in Ecclesia S. Salvatoris, epitaphio non ignobili erecto, ubi prae caeteris S. Augustini imago, cujus Regulam olim sequutus fuerat, conspicitur in Eremitico habitu. Inter Eremitas Angliae, etiam sub initium hujus saeculi extabant in litteris ac rebus agendis peritissimi P. Joannes Hickeley, Richardus Chefer, et Guillelmus Wellis, qui et Provincias illas rexerunt, praeclaraque sui ingenii monumenta relinquendo Ordini plurimum profuerunt; Wiclepho infensissimi hostes, cujus errores non semel cum universitate Oxoniensi ejurarunt.
Anno MCCCCIII tertio nonas Junii Generalis Conventus Ordinis habitus fuit Laughingiae Svevorum oppido, in qua, Nicolao Priore Generali confirmato, Patribusque in Italiam redeuntibus, plures in Galeatii milites inciderunt, crudeliterque perempti fuerunt cum in Religionis odium, tum ut de Summo Pontifice vindictam sumerent, qui Florentinorum causam contra Galeatium promoverat. Alii etiam Patres Ordinis a Wenceslai militibus simili fere odio ardentibus in Germania oppressi interiere. Degebat his annis in sylvis Senensibus Hieronymus Senensis, Jacobus Andreas et Stephanus, Eremitae S. Augustini, magnumque sibi nomen, vitae innocentia, maturitate judicii ac rerum spiritualium cognitione fecerant etiam apud Romanum pontificem Gregorium XII, qui cum Canonicos Regulares circa Florentiam, Senas, ac Bononiam ad antiquam disciplinam reducendos statuisset, hanc Provinciam P. Stephano Senensi primum commisit, eique Monasterium Illicetanum S. Salvatoris sacrum tamquam locum aptissimum designavit, eumdem locum ipsiusque personam ab Ordine Eremitarum ad tempus et ad effectum supradictum eximendo. Stephanus itaque ita exemptus, habitum Canonicorum Regularium assumpsit, suisque ad differentiam Lateranensium Canonicorum album scapulare stamineum super lineam vestem addidit, brevique tempore tantum profecit, ut pleraque Monasteria Canonicorum huic Congregationi sese adjunxerint ac inter caetera Eugubinum S. Ambrosii, S. Mariae Rheni juxta Bononiam, S. Salvatoris in Bononia, et S. Donati in Scopeto, quod cum sit maxime insigne, postea toti Congregationi nomen dedit. Hodie etiam haec Congregatio Scopetinorum in Italia maxime floret, celeberrimo extructo Monasterio Romae in Exquiliis Divo Petro ad Vincula sacro, ac aliis per Italiam fere quadraginta viris doctis refertissima, quorum laboribus pulpita Italiae frequenter resonant.
Eodem anno MCCCCVIII Synodus Fratrum Eremitarum cogitur Ferrariae, ubi rursus Nicolao Generalatus concedebatur, florebatque in illa Synodo Simon Tornaquincius, Florentinus, cujus scripta Florentiae asservantur. His etiam annis Ven. P. Henricus de Langenstein, dictus de Hassia, Theologus eminentissimus, assumptus fuit ad erectionem Universitatis Viennensis, quam aliquot annis direxit, una cum Bertholdo Ratisponensi, primique ibidem Theologiam docuerunt ac scriptis suis Germaniam illustrarunt. Iliis etiam coaetaneus ac conterraneus in eadem professione vixit P. Jordanus de Saxonia, universae Germaniae, Ordinis S. Augustini praeses, concionator ac scriptor celeberrimus, ut fidem faciunt opera quae extant, ex quibus etiam ejusdem viri sanctitas ac frequentia miracula, quae tecto nomine narrata sunt, non obscure colliguntur. Obiit idem Jord. Viennae: de illo bene Poeta modernus: Saxoniae talis si coetera turba fuisset, / Hoeresis in nostro jam foret orbe minor.
Anno MCCCCXI Nicolaus Sarracenus a Joanne XXIII Pontifice Maximo Episcopus Recanatensis declaratur, Ordinique adhuc jubetur Monasteri praeesse, uti et Capituli Generali Romam in XI Kalendas Junii evocato; quod regimem Episcopi, cum non sine damno Ordinis fuisset, postmodum decretum fuit ut statim a promotione Generales aliique Religiosi promoti ab Ordine eximantur.