Agostino e i suoi frati
disegno a colori dal ms. II di Firenze che contiene
una versione della Cittą di Dio in lingua italiana.
Datato 1433, al foglio 315 č firmato da A. di Lorenzo
CAPUT. XLIX
De P. Mag. F. Fulgentio a Monte in Georgio, XLVII Generali
Cum numerus centum, et quatuor, supra viginti Patrum vocalium esset coadunatus pro electione Reverendissimi P. Generalis, Preside Illust. Cardin. Saulio Ordin. Protectore, major suffragantium numerus, secretis suffragiis elegit canonice Rev. et eximium P. Mag. Fulgentium a Monte in Georgio. Conventus Romani tunc Priorem, virum humanissimum, doctissimum, ac Ordinis zelatorem egregium. Praeter Regentis, ac Concionatoris offliciurn in plerisque celebrioribus cathedris ac pulpitis cum honore ac laude hactenus per hunc Patrem peractum, Marchiae Provincialatum fere totius Ordinis maximum ac difficillimum ob frequentem Conventuum numerum, gesserat, et novissime Conventus Romani Priorem sexennio integro. In eodem capitulo Assistentium munere donati fuere R. P. Mag. Jacobus de Corneto, bene de Religione meritus multis annis, et P. Mag. Alphonsus a Castro Indus natione. Ad Procuratoris Ordinis officium reassumptus fuit Eximius P. Mag. Frater Guillelmus Fulginas, qui ante sexennium eodem officio laudabiliter defunctus fuerat, et jam vacaverat, ut tanto ferventius assurgeret. Insignem operam huic Capitulo contulerunt Eximii PP. Regentes Italiae, qui juxta antiquam Ordin. consuetudinem docte conclusiones exposuerunt, easdem diserte non minus quam solide defenserunt. Emicuit tamen inter caeteros Exim. P. Mag. F. Andraeas Cortonensis Patavini Gymnasij tunc Regens, quem et ingenium, et labor assiduus super alios attollit. Nec defuerunt suggestui Patres Concionatores, quos in hoc Capitulo audivi, eosque cum celebrioribus Italiae ausim comparare. Ex quibus extabant Eximius P. Mag. Hieronymus Ghetti, Exim. P. Mag. Jacobus a S. Natolia, Exim. P. Mag. Aegidius Gotthardus, Exim. P. Mag. Adeodatus de Candia, Exim. P. Mag. Octavius Manfredi, et quem paulo ante a Scholastica Theologia non satis laudavi, Eximius P. Mag. Andraeas Cortonensis, viri omni exceptione majores. Et quia de vivis professoribus sacrae Theologiae nobis est sermo, omittere non valeo, praecipuarum universitatum Italiae professores publicos, ac imprimis in universitate Pisana R. P. M. Aegidium Pistoja, in Bononiensi R. P. Mag. Paulum Fraxinellum, in Patavina P. Mag. Innocentium, in Papiensi R. P. Mag. Michaėlem Angelum Giusium, ac in aliis pluris alios qui quotidianis suis lectionibus, disputationibus atque exercitiis Rempublicam Christianam erudiunt, atque Ordinem S. Augustini ornant.
Dimissis itaque Diffinitoribus in pauciores Patres res Ordinis fuere rejectae, sederuntque ad Ordin. negotia pertractanda, cum Rev. P. Generali, Procuratore Ordinis, et PP. Assistentibus, Exi. P. Mag. Octavius Manfredi Diffinitor Narbonensis, et P. Mag. Comes Diffģnitor Provinciae Tolosanae et Provinciae Belgicae, a quibus observatu dignis productis et ventilatis eadem ad observantiam constitutionum fuere delata: illas enim a Rev. P. Generali observari omnes petierunt, earumque observantiam executioni demandari, supersedendo pro nunc aliis decretis. Communi etiam Patrum deputatorum voto P. Provinciali Franciae imponebatur ut quantum possibile foret se, suosque Conventus ad normam Patrum de communitate redigeret, ut sic seposita ulteriori separatione maneret unum ovile et unus pastor, quod ipse Provincialis in se suscepit omni submissione, ac ideo certe laude dignus. Primo caelo temperato Rever. Pater Generalis igne Religionis accensus, longioris morae impatiens, oves suas coram visurus Neapolim progressus fuit, serioque animum disciplinae monasticae restituendae applicavit, Praedecessoris sui, ordinisque statutis insistens.
Sub medium mensis Octobris magno totius Aulae Pontificiae et Ordin. Augustini luctu, ex hoc mundo evocabatur ad coelestem patriam Reverend. D. Joannes Baptista D'Asti paucibus mensibus ante, ad officium Sacristae promotus. Illoque officio tunc dignus habitus fuit Sanctiss. Domini Nostri calculo Rev. P. Mag. Joannes Vincentius Spinola Genuensis, qui et tunc antecessoris suissocium, ac amicum, aliasque Ordin. S. Augustini Assistentem, Lombardicae Provinciae Provincialem, ac Priorem Romanum laudabiliter egerat, a quo etiam adhuc hodie hoc agitur, ut Ordin. decor coram Sancta Sede servetur. Audio extare Reverend. D'Asti commentaria Scholastica in 4 libros sententiarum, quae utinam praelum brevi videant. Cum Neapoli existens Reverendiss. P. statu Germaniae circa partes Rheni ac Sueviae, ob tumultus bellicos penitus emorientem invadisset, magnamque spem injecisset redemptionis non minus velox quam victoriosus progressus Marchionis Spinolae, quo presentius consuleretur intereuntibus, nec non de novo resurgentibus monasteriis, eidem tractui prefecit, cum titulo Commissarii ac Visitatoris, Eximium P. Mag. F. Henricum Lancilotum Belgam, ut is eo zelo ac sale quo hactenus Beligum, easdem partes condiret, prout fecit, potuissetque plura nisi mala sors, mali Mansfeldici illas partes invasisset, fugatis plerisque Monachis, occisis aliis, iter omne praecludentibus. Celebravit interim Capitulum Herbipoli, et magna molitur. Vacabat interim Romae sedes Apostolica per obitum S. D. N. Pauli anno subsequenti, 28 Januarii, decedentis, ac rursus eandem paucissimis diebus post conscendit Gregorius XV Ordini D. Augustini prae caeteris maxime addictus, prout hoc singulare beneficium paulo post promotionem Ordini impensum manifestum reddebat. Cum enim S. D. N. Paulus V omnes indulgentias ac privilegia Confraternitatis Ordinis cincturatorum vel invalidasset vel eadem ad pauca aliqua puncta reduxisset, jamque talis Confraternitas, parva spirituali dote fundata pene interiisset, idem S. D. N. Gregorius eidem Confraternitati confirmavit omnes indulgentias, privilegia et indulta per quoscunque Romanos Pontifices antecessores suos concessa, eaque quatenus opus fuit de novo concessit, illamque gratiam perpetuo voluit valituram.
Hoc tempore cum in restauratione Provinciae Bavaricae, quae inter Germaniae Provincias non incelebris est, non sine fructu aliquandiu laboratum esset, visum fuit R. P. Magistro F. Nicolao Crusenio Capitulum Provinciale nomine ac vice R. P. M. Fulgentii Generalis indicere, ac celebrare, et hactenus non satis usitatam electionem omnium votis aggredi. Convocatis ergo Patribus ad Coenobium Seemanshausense, oratione praehabita caeterisque pro more ceremoniis, in Provincialem electus est R. Adm. Pater Eleutherius Agricola, vir prudens, vigilans, et regularum monasticarum rigidus examinator atque exactor; singulis Prioribus demandatum est, ut juxta Constitutiones sese, moresque suos, et Fratrum vitam studeant componere, et procedere in posterum juxta Ordinis generalia statuta, quantum et ubi fieri potest ac debet. Romam reversus Reverendissimus Pater Generalis ex Visitatione Regni Neapolitani, quamvis multis incommodis affectus, tamen sese ad reliquum Italiae iter accinxit, ac imprimis ex speciali mandato S. D. N. Fratrum Discalceatorum Italiae, qui jam multis annis ferulam Generalium subterfugerant, et adhuc eandem minus patiebantur, omni adhibita diligentia visitavit, eosque suo imperio subjecit. Quod idem, eadem solertia praestitit in Conventu S. Mariae de populo, quod Congregationi Lombardicae subditum, non minus Visitationem Rev. Generalis, prout tota illa Congregatio aliquot jam annis fecerat, detrectabat. Ejusdem Reverendissimi P. Generalis opera ac industria reducta est ad unionem Congregatio Coloritatum, in Regno Neapolitano, quae hactenus solo nomine parebat. Nunc vero per R. P. Mag. Dominicum de Cantanzuro visitata ac celebrato Capitulo ad instar aliarum Congregrationum integraliter subjecta fuit, magna in posterum animarum quiete, quae in unione crescit, prout in divisione dissolvitur.
Hoc ipso anno in Vigilia Assumptionis gloriosiss. Virginis Mariae, assumptus fuit ad coelestem illam beatitudinem, Venerabilis P. F. Joannes a S. Guillelmo, a monte Cassiano oriundus, cum prius hunc diem sui obitus multis ante indicasset. Vixerat enim is durissime multis annis in maritimis oris Senensium, ubi aedificato Coenobio Tirlensi, ac eremitorio, quo saepius sese recipiebat, Vultus Sancti, plures ad spiritualem vitam recte instituendam instruxerat verbo et exemplo. Verbo celebres Italiae urbes suis concionibus spiritu plenis excitaverat. Exemplo mundum universum erudiit, Regnum caelorum vim pati. Continuo cilicio et ferreis catenis, pungentibus etiam aculeis rigidissimis usus fuit ad nudam carnem, semel in die solis cibis quadragesimalibus vescebatur, alternis vero diebus ab omni cibo et potu abstinebat, sabbatum in solo pane et aqua transigens; nunquam vestem deposuit semel assumptam, nunquam corpus super culcitram, sed super nudam tabulam reposuit, media nocte semper surrexit, caeterum noctis orationi, meditationi, ac disciplinis impendens. Unde, infinitis miraculis meruit a Deo honorari, infinitos a daemonibus obsessos liberavit, infirmos plurimos, inter hos Principes aliquot, sanitati restituit, tres mortuos ferebatur ad vitam revocasse, e quibus unum sibi ad famulitium, seu sodalitium assumpserat.
Futura etiam non pauca, divina revelatione cognita, diversis praedixit. Immo post obitum a miraculorum patratione non destitit, neque adhuc desistit. Cum enim ad castrum Batigniano, dioecesis Grosetanae rogatu Patrum Discalceatorum Ordinis S. Augustini evocatus esset, ut ibidem erutis fundamentis ad Monasterii aedificium, primam petram collocaret, suamque benedictionem erecta cruce impertiretur, parva infirmitate correptus, plurimis sanctitatis indiciis editis, feliciter ad Dominum migravit exhortationi intentus. Reserato vero corpore per Anatomicos mandante Dioecesano, nullum cor in corpore repertum fuit, sed illud cum anima ad coelum videbatur migrasse. Chirurgus etiam peracto opere examinis intestinorum, cum lintea aliquot et chartam ad detergendas manus assumpsisset, illaque igni comburenda adjecisset, nullo modo eadem comburi potuere, at intacta ac illaesa a vi ignis, resiliere, hodieque in miraculi testimonium asservantur. Denique manente adhuc cadavere super terram, aliquot claudi gressum rectum recepere ex illius contactu; prout etiam alii infirmi morborum suorum sublevamen sensere, maxime quando beatum hoc corpus, jussu Rev. P. Generalis delatum fuit ad Monasterium Tirlense, quod beatus hic Joannes vivens incoluerat. Insignem operam Reverendiss. P. Generalis, peractis aestivis caloribus impendit Provinciae Venetae, quae ob Rempublicam illam plus satis proprii regiminis, aliquantulum difficilior, vix externos patiebatur in officio; ubi tum hae, tum majora ad decorem Ordinis S. Augustini maxime conducentia dexterrime composuit.
Antequam iter hoc ingrederetur, supplici prece Reverendiss. Pater institerat apud S. D. N. ut Canonizationem B. Thomae a Villanova obtineret, nec in vanum. Sacra enim Congregatio Rituum, talem decretum edidit die 6 Decemb. Discussa diligenter, et mature perpensa de mandato S. D. N. in ordine ad Canonizationem causa B. Thomae a Villanova, Ordinis S. Augustini, Archiepiscopi Valentini, Congregatio sacrorum Rituum pluribus desuper habitis sessionibus, Ill. Card. Mellino referente censuit tuto posse S. D. N. quandocunque sibi libuerit ad solemnem ejusdem B. Thomae Canonizationem juxta S. R. E. ritum, et sacrorum Canonum dispositionem devenire, eumque diffinire Sanctum cum Deo regnantem, atque universali Ecclesia proponere colendum, et venerandum, etc. Hoc etiam decreto obtento idem S. D. N. declaravit sese Deo favente, et vita superstite hujus sancti Canonizationem, non ita post velle aggredi, quod ut fiat, vovet Hispania, vovet Ordo Augustinianus, vovet orbis fere universus.
Hoc eodem anno die 26 Octobris ad instantiam RR. Patrum Thomae Gratiani, et Cornelii Lancillotti, Ordo Eremitarum S. Augustini fuit admissus ad civitatem et Universitatem Duacensem, coėmpta haereditate Monasterio ac Collegio propria, per Nob. D. Joannem Cousin, et fundatione aliquali facta pro Religiosis VII, a Nobili Dom. De Change, Eccl. Cathedralis Tornacensis Canonicis, viris de Religione Christiana et Ordine nostro benemeritis. Fuere etiam hoc anno post victoriam Pragensem monasteria Ordinis, non ita pridem deperdita, Ordini restituta, ac liberalitate Invictissimi Caesaris damnum aliquo modo compensatum ex bonis rebellium; ita ut insigni memoria folium fuerit inversum et cantatum. Tustensi Monasterio omnia ac singula bona Primatis at 16 millia florenorum, fuere assignata. Venditis bonis Suambergensium Bifoniensi Monasterio aliquot millia cessere. Immo, justo Dei judicio, restitutis Religiosisis ac Parochis, haereticorum ministri, ac scelerata faex fuit dimissa ac rursus antiquae religioni Catholicae paroeciarum administratio commissa. Non procul a Bifonia, in vico Proseberg sub temporali Dominio Generos. D. Burchardi Gothnis multis annis parochum egerat, Ven. P. Thomas Sonnereyter, Ordinis S. Augustini professus Badae, qui a militibus dum podagrae doloribus lecto defixus consistere non posset, in propriis aedibus flammis fuit comsumptus, illis etenim thesauro Ecclesiae inhiantibus; ignis cubiculo in quo decumbebat fuit admotus, miserque Dei Sacerdos semiustus ad vicinum Rev. D. Praelatum Archidiaconum Joannem Flaxium delatus, apud quem tandem post aliquot dierum cruciatus immensos, post integram suorum peccatorum expiationem, ac omnium Sacramentorum susceptionem pie obiit. Non possum hic, dum in Bohemia versor, non meminisci diligentiae industriaeque Rev. Adm. P. Mag. F. Joannis Baptistae Cristellii, Protonotarii Apostolici, et per Bohemiam Austriamque Prioris Provincialis, qui multis magnisque laboribus suis, et Rudolphi II Imperatoris ope Ecclesiam, Monasteriumque Pragense, hinc vetustate atque injuria temporum caducum, illinc Ziscano furore pessumdatum, in pristinum decorem restituit, novoque splendore adornavit.
Eodem anno MDCXXI ad meliorem vitam concessit Neapoli soror Elisabeth, quae multis annis sub obedientia PP. S. Augustini ibidem vixerat in maxima vitae innocentia et austeritate, ita ut septimanatim quinque diebus integris ab omni cibo abstineret, in hujus Religiosae funere postquam corpus ad plures dies populo fuisset relictum, plurima placuit altissimo miracula edere, ac testari singulariter Deo fuisse dilectam. Sub initium alterius anni in Gallia noviter erecta fuit, aut saltem de novo restituta Congregatio Eremitarum S. Pauli primi Eremitae, illaque ex mandato S. D. N. curae ac directioni Reverendis. P. Generalis fuit commissa, a quo etiam eadem Congregatio, leges ac statuta suscepit, juxta quae morem gerere conveniens erit.
Nec ita post idem Rev. P. Generalis de bono Germaniae sollicitus, ut caeterum Germaniae in integrum restitueretur, comrnissa Rheni ac Sueviae, Provincia fidis viris, impetrata etiam disciplina in Bavaria, ejusdem Patris Commissarii opera, qua in Bavaria feliciter usus fuerat, uti statuit in Provinciis Bohemiae Austriae, ac Styro-Carinthiae, ut eaedem ad rectam Constitutionum observantiam reducantur. Quare earumdem Provinciarum Visitationem nec non reductionem sub initium anni MDCXXI praefato Patri committit, qui etiam primo commodo assumptis aliquot ex Bavariae Provincia Religiosis, praefatas Provincias ingreditur, ubi adhuc pro virili studet juniores in probis moribus, et litteris educare, vota essentialia ad amussim introducere, Capitula Provincialia celebrare, spiritualia ac temporalia bona deperdita recuperare faxit Deus ut proprio voto ac zelo, fructus expectati ac desiderati emanent. Stato tempore post Pascha celebratur Capitulum Provinciale in Belgio apud Angienses, quod oppidum periculis itinerum minus subjacet, in Provinciae meditullio, situ non ignobili. In his comitiis Praeeside Adm. Rev. P. Mag. F. Cornelio Lancillotto, in Provincialem plurimorum suffragio asciscitur Exim. P. Mag. Georgius Maigretius, Doctor Universitatis Lovaniensis, qui praeter bonas ingenii, exercitii, ac experientiae dotes, praeclaraque merita erga Ordinem S. Augustini, hisce civilibus bellis minus periclitabitur; inimicorum enim Regii nominis non tam facile fģet praeda, cum et habitatione, et natione Laeodius, sicque neutralis immunitate gaudebit, ab illo nihil non solatii, nihil non promotionis expectat illa provincia, cui spei jam certam fidem fecit in Conventuum quibus praefuit erectionibus ac directionibus. Utinam Deus nostra vota secundet. Vigent ac florent interim in illa Belgica Provincia, etiam crudelibus bellis misere afflicta litterae, in quibus merito laurea donandi mihi obveniunt RR. Patres, P. Nicasius Baxius, P. Melchior a Daelhem, P. Prosper Stellartius, P. Reinerus Martinus Trajectensis aliique, quorum scriptis, ac eruditis lectionibus, comoediis aliisque Scholarum exercitationibus jam ab annis aliquot usus fuit Ordo, juventus, ac Belgium fere universum. Nec mihi omittendus P. Michaėl Paludanus, qui et ante annum vigesimum Philosophiam, et ante vigesimum quintum Theologiam ita tenaciter hausit, ac ita eas facultates penetravit, ut earumdem in celeberrimis oppidis, etiam coram frequenti auditorio, professorem summo cum applausu egerit, de quo non infrequenter, cum sub mea esset ferula, mihi ipse dixi: Quis puer iste erit? Dialecticam edidit, quae publice in Scholis praelegitur, et jam Doctoralem lauream in celebri Lovaniensi universitate consecutus est, facitque sibi viam ad majora.
Extendit certe illa Provincia sub optimis directoribus alas et volitat, protrudit colonias: atque non ita pridem audio Teneramundanos cives PP. Augustinianis locum, et parvam commoditatem parasse, ut ipsorum quoque juventuti consulatur. Huic coloniae scio admodum R. P. Joannem Brantium, similibus initiis, ad perfringendas difficultates quibus illa abundant, aptissimum, illius enim cor accensum ac ardens charitate ac zelo proximi, omnia suffert, omnia sustinet, omnia promovet. Utinam plures tales Ordo haberet ubique certe pulverem excuteret, et vigilaret.
XX Octobris immatura morte nobis ereptus est, coelo, ut speramus, receptus Rev. atque Eximius P. Cornelius Lancillottus, vir integerrimae vitae, probatae pietatis, et rarae doctrinae; reliquitque magnum sui apud omnes desiderium, postquam innumeros paene ad Religionem recepisset, studia insigniter promovisset, Antuerpiae Ecclesiam, et alibi Monasteria erexisset, Belgicamque Provinciam optime administrasset.