REGULA CANONICORUM GREGORII VII PAPAE

 

 

 

(De divino officio)

 

In die Resurrectionis usque in sabbatum eiusdem hebdomadae tres psalmos tantum ad nocturnos, tresque lectiones antiquo modo cantamus et legimus. Omnibus alliis diebus per totum annum, si festivitatis est, novem psalmos et novem lectiones dicimus. Aliis autem diebus duodecim psalmos et tres lectiones recitamus. In diebus autem dominicis decem et novem psalmos, excepto die Paschae et Pentecosten, et novem lectiones celebramus. Illi autem qui in diebus quotidianis tres psalmos et tres lectiones videntur agere non ex Regula sanctorum Patrun, sed ex fastidio et negligentia comprobantur facere. Romani autem diverso modo agere coeperunt, maxime a tempore quo Teutonicis concessum est regimen nostrae Ecclesiae. Nos autem et Ordinem Romanum et antiquum moreni investigantes statuimus fieri nostrae ecclesiae sicut superius praenotavimus, antiquos imitantes Patres.

 

 

(De abstinentia et ieiunio)

 

In primis a Pascha usque ad diem octavum, quoniam responsorium Haec dies quem fecit Dominus in his iugiter decantatur, carnibus vesci licitum habetur, sola feria sexta exclusa. Qui autem religionis gratia quarta feria et sabbato se a carne abstinere delectat, nulla paschalis censura prohibet. Post octo autem dies usque ad Pentecosten secunda, tertia et quinta feria edere carnem canonica auctoritas non vetat. Quarta vero et sabbato (VII) sagimine usus fraternus utitur. Sexta enim ab his omni tempore est abstinendum. Infra hos autem dies abstinentiae totalis continentur Litaniae Gregorianae et vigiliae Apostolorun et terminum Rogationum cum vigilia Pentecostes, in quibus ab omni potu quo inebriari potest custodiendum est. Ab ipso enim die Pentecostem usque ad diem octavum ita vivendi regularis usus habetur quemadmodum in octo praedicti Paschae diebus. Aliquoties autem dies Quattuor Temporum infra hos dies concluduntur, in quibus sola carne et sagimine est abstinendum et usque ad nonam est ieiunandum. Transactis vero praedictis paschalibus diebus ab ipsa octava Pentecosten quadragesima est custodienda. De qua diversi diversa sentiunt. Alii hos dies usque ad festivitatem S. Johannis abstinendos censuerunt. Quidam vero semper quadraginta dies in abstinentia statuerunt, quomodo paschalis terminus aut elevetur aut deprimatur. Quos vero regularis auctoritas, sequens quadraginta dierum numerum, custodit in hunc modum a carne abstinendo se usque ad festivitatem S. Johannis. Sagimine vero tribus diebus utitur. Sed sexta feria in his quadraginta diebus omnino est abstinenda. Quando vero quadragesima ultra festivitatem S. Johannis extenditur edere carnem in dominicis diebus et in natalitiis Apostolorun nullus regularis usus prohibet. Finitis namque his quadraginta diebus, postea usque ad festivitatem S. Martini quattuor praedictis diebus in Hebdomada, scilicet dominica, secunda, tertia et quinta feriis, manducare carnem solitus usus concedit. Quarta et sexta feriis a carne omnino est abstinenda et sagimine, cui placet, utenda. Sexta autem feria ab Idibus Septembris usque ad praedictum terminum S. Martini ieiunandum est usque ad nonam.

In vigiliis autem et Quattuor Temporibus, quae infra hos dies eveniunt, omnium christianorum debitus usus ieiunandi custodiatur. A transitu S. Martini usque ad Nativitatem Domini omnes dies usque ad nonam sunt ieiunandi; exceptis diebus dominicis et festis in quibus celebrantur novem lectiones. Carne et sagimine omnino cuncti sunt abstinendi. In his etenim quadraginta diebus sexta feria solo pane et aqua utatur. Quarta autern feria, propter frigoris asperitatem, quibus voluntas complacuerit, herbarum et vini largitas conceditur. Secunda namque feria vino unoque pulmento custoditur. Praeterea Quattuor Tempora et Vigiliae, maxime Natalis Domini, quae in his diebus continentur, usus cunctorum omnium debita veneratione ieiunii custodit et excolit. Idem vero modus, qui in octo Paschae superius commemoratus est, et in octo diebus Natalis Domini custoditur et quemadmodum supra ab octavo die Paschae. usque ad octavum diem Pentecosten refeciendum esse diximus, ita et ab octavo die Natalis usque ad octavum Theophaniae vivendum fore regularis concedit moderatio, praeter Theophaniae vigiliam, quae debito est excolenda ieiunio. Ab ipso enim octavo die Epiphaniae usque ad Septuagesimam: dominica, secunda, tertia et quinta feria carnibus uti conceditur. Caeteri vero dies sicut in aestivo tempore teneantur. Decursis autem supradictis diebus, post hos a Septuagesima usque ad Quinquagesima carnibus et sagimine coinquinari omnis vetuit religio, sed tamen ovis et caseo indulget.

Quarta autem et sexta feria usque ad nonam ieiunio est veneranda, vino tamen et pulmentariis pro viribus utenda est. A Quinquagesima usque ad Resurrectionis Domini, quoniam dies sunt poenitentiae, dies remissionis, dies decimarum a regularibus arctius ac parcius triduanis ac biduanis quam plurimis vigiliis, ieiuniis et diuturnis orationibus sunt perseverandi. Sed quoniam omnes acqualiter omnia non possunt abstinendum fore usque ad vesperas regularis usus exposcit. In sexta autem et quarta feriis semper solo pane et acqua refici. Secunda vero absque pulmentis vino et crudis herbis parcius uti; in Parasceven autem et Sabbato Sancto ieiunium celebrari omni excusatione procul remota sanctorum Patrum, scilicet Silvestri et Innocentii, decrevit auctoritas. Quoniam hii ambo dies aequanimiter tristitiam Apostolis vel his qui Christum sunt secuti indixerunt et si sexta feria propter passionem ieiunamus, sabbatum ieiunio privandum est, quoniam in tristitia Parasceven et laetitia Sanctae Resurrectionis inclusa esse videretur. De qua enim celebratione ieiunii per totum anni circulum horum duorum dierum imaginem per abstinentiam frequentamus. Et si omnis dies dominicus pro Sanctae Resurrectionis dignitate colendus est, omnis itaque feria sexta et septima (sabbato) pro Passionis et Sepulturae reverentia caeteris hebdomadae diebus in Resurrectione coaquanda non est. His etenim usus vivendi regularibus canonicis per circulem anni custodiendus, et postquam hunc semel promittit non est sine gravi peccato deserendus, quia scriptum est: "Melius est non vovere, quam post votum non reddere". Est tamen vita canonicorum in arbitrio praepositorum constituta; quos enim videt aut infirmite deprimi vel aetate gravari seu pueritia detineri, praedictus abstinentiae usus paterna discretione corroboratus sublevat et absolvit.

 

 

(De silentio)

 

Descriptis igitur Regularium Canonicorum usibus et per totum anni circulum rite transactis, quod noctis et diei horis silentii taciturnitas custodienda sit, explicanda dignum fore videtur. Ab hora vero orationis in ipso crepuscolo noctis usque ad venturi diei capitulum summo studio silentium est custodiendum. In eccclesia, nisi forte propter ecclesiastici officii utilitatem, non corrumpatur. In dormitorio autem, in refectorio, in claustro et in capitulo similiter; in quibus tamen post solutionem capituli ex communi profecto animae et corporis et utilitate Ecclesiae disputandum est.

 

 

(De vita communi, de paupertate et conversatione)

 

Victus autem et vestitus omnes aequanimiter accipiant et de communi loco, qui communis est omnibus. In dormitorio omnes omni tempore simul dormiant, singuli per singula strata, lucerna in medio radiante. A Pascha Domini usque ad Exaltationem Crucis dormitionem exercere in die debitus usus non abnegat. In refectorio omnes cuncto tempore competenti hora ad reficiendum accedant et cum silentio apposita percipiant, inter quos etiam lectio spiritualis mentibus omnium iugiter recitetur. Proprias autem res non liceat habere nec possidere, sicut etiam propriam voluntatem, ipsa Veritate prohibente, quae dicit "Non veni facere voluntatem meam, sed eius qui misit Me". Unum est quod valde est in regularibus canonicis detestabile: solus ad aliquem, neque die neque nocte procedere locum, etenim absque sui praepositi licentia valde est praecavendum. Quando autem pro communi utilitate ad oboedientiam progreditur satis superque est custodiendum si ad propriam cellam regredere potest; hospitum eius sive prandium non fiat in his domibus ubi accessio fuerit feminarum, nisi fuerit praepeditus necessitate et hoc cum idoneis testibus agatur. Caeterum vestimenta canonicorum maxima sunt diligentia custodienda, ne quid inhonestum vel deforme seu diversis coloribus respersum inveniatur.

 

 

(De hymnis et de Mandato)

 

Hymnos in ecclesia per totum annum per omnes horas diei et noctis regularis decantat auctoritas, solis tribus diebus in anno exclusis, hoc est Coena Domini, Prasceven et Sabbato Sancto. Insuper etiam ab omnibus Regularibus Canonicis mandatum est custodiendum et nullo tempore praetermittendum, nisi a Pascha usque ad Octavum Pentecosten et a Natale Domini usque ad Octavum Epiphaniae, quod iuxta praeceptum Salvatoris est agendum et a Coena Domini inchoandum. Postea vero regularis concessit ordo ut haec pedum lavandi celebratio, divinitus Apostolis et ab his nobis collecta, per annorum sabbata omnia fratrum reverentia peragatur. Antea enim quam mandatum sabbati celebratur tempore eundum est ad hospitalia et duo fratres vicissim de congregatione cum illo, cui cura hospiti commissa est, hospitum pedes iuxta dominicum praeceptum abluant linteisque extergant. Haec sunt igitur, fratres carissimi, quae de vita Canonicorum et usu, observatione de multis pauca decerpsimus, a quibus tamen si cum dilectione Dei et proximi rite custodiantur et cautius observantur, vitam consequi possunt sempitenam.

 

Per la edizione critica vedere Dom G. MORIN, in "Revue Bénédictine" 18 (1901), pp. 179-183. Cfr. C. DEREINE, La prétendue Règle de Gregoire VII pour chanoines réguliers, in "Revue Bénédictine", 71 (1901), pp. 108-118.